Μετά από μια διαδικασία που κράτησε σχεδόν τρία χρόνια κι όπου η Επιτροπή με συνεχή επικοινωνία με τις Ελληνικές Αρχές (Υπ. Οικονομικών) ζήτησε αρχικά ενημέρωση, στη συνέχεια  αιτιολογημένη γνώμη και τέλος παρεμβάσεις, τελικά, έκρινε ότι στην Ελλάδα παραβιάζεται ο κοινοτικός κανονισμός ανταγωνισμού.

 

Το ιστορικό

Παρά το γεγονός, δε, ότι τα θέματα αυτά της αγοράς αποσταγμάτων έχουν τεθεί κι από την εργαλειοθήκη του ΟΟΣΑ, ενώ και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης είχε οργανώσει σχετικά εργαστήρια (workshops) με την πρώην ΓΓΔΕ και νυν ΑΑΔΕ αλλά και το υπ. Οικονομικών για τη διαμόρφωση φόρμουλας αντιμετώπισης του προβλήματος τελικά οριστική λύση δεν επήλθε.

 

Έτσι, την Τετάρτη η Κομισιόν  παρέπεμψε την Ελλάδα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αιτιολογικό ήταν το ότι η χώρα δεν προχώρησε σε τροποποίηση του ειδικού καθεστώτος του φόρου κατανάλωσης στο εμφιαλωμένο τσίπουρο και τσικουδιά, με κατάργηση της έκπτωσης 50% στον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης  αλλά και του μειωμένου συντελεστή που ισχύει για τους «διήμερους αποσταγματοποιούς» ο οποίος είναι στο 6% του κανονικού συντελεστή φόρου κατανάλωσης, όπως της είχε ζητηθεί με αιτιολογημένη γνώμη από το Σεπτέμβριο του 2015.

 

Αναφορικά με το εμφιαλωμένο τσίπουρο και τσικουδιά σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία  θα πρέπει να επιβάλλεται ο ίδιος συντελεστής φόρου κατανάλωσης σε όλα τα προϊόντα που παρασκευάζονται από αιθυλική αλκοόλη με ορισμένες εξαιρέσεις ή παρεκκλίσεις που προβλέπονται ρητώς από τη νομοθεσία της ΕΕ. Σημειώνεται ότι κάθε κράτος μέλος μπορεί να έχει σε διαδικασία έκπτωσης από τον κανονικό ΕΦΚ μόνο ένα παραδοσιακό προϊόν. Η Ελλάδα, όμως, με αναλυτική τεκμηρίωση και επιμονή ότι το τσίπουρο και η τσικουδιά είναι παράγωγα οίνου και συνοδεύουν φαγητό κι άρα δεν εμπίπτουν στην κατηγορία των ποτών, κατάφερε να «κρατά» πέρα από το Ούζο και το Τσίπουρο - Τσικουδιά σε εκπτωτική κατηγορία.

 

Παραβίαση κανόνων ανταγωνισμού

Στο φόντο αυτό η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτίμησε ότι το καθεστώς που ισχύει στην Ελλάδα αποτελεί παράβαση της σχετικής νομοθεσίας της ΕΕ για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης που ευνοεί ένα αλκοολούχο ποτό εγχώριας παραγωγής έναντι των αλκοολούχων ποτών που παράγονται σε άλλα κράτη-μέλη.

 

Επίσης η Κομισιόν έβαλε στο μικροσκόπιο την ουσιαστικά μη φορολόγηση των λεγόμενων διήμερων παραδοσιακών αποσταγματοποιών. Θεωρεί ότι το γεγονός ότι καταβάλλουν το 6% μόνο του κανονικού ΕΦΚ συνιστά κατάφορη παραβίαση. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς εκεί κρύβεται και το όλο θέμα της παραπομπής καθώς η χύμα και αφορολόγητη τσικουδιά και τσίπουρο έχει κατακλύσει την εσωτερική αγορά.

 

Εφόσον τώρα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδικάσει τη χώρα θα πρέπει να υπάρξει εναρμονισμός  φορολογίας  και την αύξηση των τιμών, που θα πλήξει κύρια τους νόμιμους αποσταγματοποιούς  καθώς όλοι όπως είναι φυσικό θα καταφύγουν στους παράνομους … λουλάδες.  

 

«Μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά»

Η αβελτηρία της κυβέρνησης και η αδυναμία επαρκούς αντιμετώπισης της αθρόας διακίνησης του χύμα τσίπουρου – τσικουδιάς οδήγησε την Επιτροπή σε αυτήν την απόφαση εκτιμά ο κλάδος. Όπως ανέφερε στο Reporter.gr ο αποσταγματοποιός Κώστας Τσιλιλής, η παραπομπή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έρχεται λόγω της κατάστασης με τους παράνομους διήμερους. «Μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά» σημείωσε χαρακτηριστικά τονίζοντας ότι εάν είχε προχωρήσει η θέσπιση εξομοίωσης της φορολογίας των διήμερων με τους νόμιμους αποσταγματοποιούς θα υπήρχαν επιχειρήματα για να αντικρουστεί η εδώ και χρόνια πίεση για κατάργηση της έκπτωσης ΕΦΚ για το εμφιαλωμένο τσίπουρο.

 

Σημειώνεται ότι παράγοντες της αγοράς αναφέρουν ότι εφόσον τελικά υπάρξει καταδίκη της Ελλάδας και αυξηθεί ο φόρος στο νόμιμο τσίπουρο τότε θα οργιάσει το λαθρεμπόριο. Ο κ. Τσιλιλής ωστόσο άφησε χαραμάδα αισιοδοξίας ότι εφόσον κινητοποιηθεί η διοίκηση και θεσπίσει επαρκές πλαίσιο μπορεί να γίνει μαχητό το επιχείρημα για διατήρηση στο υφιστάμενο εκπτωτικό καθεστώς του εμφιαλωμένου τσίπουρου – τσικουδιάς.

 

Κόντρα για την τελευταία νομοθεσία

Πάντως η τελευταία προσπάθεια της κυβέρνησης για ρύθμιση της διακίνησης του τσίπουρου και της τσικουδιάς, που φαίνεται να μην έπεισε την Κομισόν, οδήγησε σε ένα νέο γύρο σκληρής αντιπαράθεσης τους διήμερους παραγωγούς με τους βιομηχανικούς ποτοποιούς.

 

Αιτία το γεγονός ότι στο άρθρο 108 του πολυνομοσχεδίου, που πριν τα Χριστούγεννα ψηφίστηκε κατά άρθρον, αναφέρεται ότι όταν συνοδεύεται από τα απαιτούμενα φορολογικά στοιχεία θα επιτρέπεται η χύμα διακίνηση και εμπορία του τσίπουρου διήμερων.

 

Η μόνη διαφοροποίηση είναι ότι πλέον θα διακινούν με επιβάρυνση ΦΠΑ το προϊόν τους κι όχι ως αγροτικό (με τιμολόγια αγοράς αγροτικών προϊόντων) που μέχρι τώρα δεν εντασσόταν στο καθεστώς του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας.

 

«Δυστυχώς η ευκαιρία για μια ουσιαστική τομή, για να εξυγιανθεί ένα καθεστώς διευρυμένης ανομίας, και για να δοθεί μια ώθηση ανάπτυξης ενός ελληνικού παραδοσιακού προϊόντος με σημαντικές εξαγωγικές δυνατότητες χάνεται ακόμα μια φορά. Διατηρείται πρακτικά ανέπαφο το ίδιο υπάρχον καθεστώς, επιτρέποντας στους λαθρέμπορους να συνεχίσουν τη δράση τους, πλουτίζοντας σε βάρος της υγείας και της τσέπης του Έλληνα καταναλωτή» ανέφεραν τότε σε μια σκληρή ανακοίνωσή τους. Ουσιαστικά θεωρούν ως «φερετζέ» τη ρύθμιση καθώς δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα της παράνομης διακίνησης και παραγωγής.

 

Μιλώντας στο Reporter.gr αναφέρουν ότι ακόμα κι αν τεθεί πλαφόν στις ποσότητες που θα πωλούν οι διήμεροι, όπως λέγονται οι παραδοσιακοί παραγωγοί, δε θα ελεγχθεί η παραγωγή και η διακίνηση του παράνομου τσίπουρου και τσικουδιάς. «Ουσιαστικά θα συνεχίσουν την πρακτική που ακολουθούν σήμερα» αναφέρουν, «να διακινούν δηλαδή χωρίς παραστατικά το προϊόν». Μάλιστα επισημαίνουν ότι πλέον η κατάσταση σε όλο το φάσμα μεταποίηση των οινοστάφυλων έχει ξεφύγει. Σύμφωνα με εκτιμήσεις μόνο το 1/3 των καλλιεργούμενων εκτάσεων κάνει δήλωση παραγωγής κι άρα οι παραγόμενες ποσότητες σταφυλιών κανείς δε γνωρίζει πού πάνε. Ουσιαστικά οργιάζει η παράνομη οινοποίηση και αποσταγματοποίηση. Μόνο που για την τελευταία λόγω των τεράστιων ποσοτήτων που διακινούνται προφανώς δε φτάνουν τα σταφύλια … όλης της χώρας.

 

Ειδικά σε περιοχές όπως ο Τύρναβος, το Ηράκλειο όπου τα αμπελοτόπια είναι μεγάλα αλλά υπάρχουν κι εκτάσεις με βρώσιμα σταφύλια π.χ. σουλτανίνα, εξελίσσονται σε κέντρα παραγωγής αποσταγμάτων σύμφωνα με τους ποτοποιούς.

 

1 λίτρο τυποποιημένου  για κάθε 2 χύμα

Σημειώνεται ότι μόλις χτες η Γενική Διεύθυνση Τελωνείων & Ε.Φ.Κ. της ΑΑΔΕ ανακοίνωσε ότι το τους τελευταίους μήνες του 2016:

•             Η Κινητή Ομάδα Ελέγχου (Κ.Ο.Ε.) του Τελωνείου Σερρών προέβη στην κατάσχεση 1.000 λίτρων αιθυλικής αλκοόλης, ως αντικείμενο λαθρεμπορίας, τα οποία μετέφερε Βουλγαρικό φορτηγό.

•             Η Ελεγκτική Υπηρεσία  Τελωνείων Αττικής (Ε.Λ.Υ.Τ.) σε συνεργασία με την Κινητή Ομάδα Ελέγχου του Β΄ Τελωνείου Πειραιά προέβη στην ανακάλυψη παράνομου αποστακτηρίου αλκοολούχων και κατασχέθηκαν 4 άμβυκες απόσταξης, 800 λίτρα τσίπουρου, 2000 λίτρα κρασί, 20 περίπου τόνοι στέμφυλα. Οι διαφυγούσες φορολογικές και λοιπές επιβαρύνσεις ανέρχονται στο ποσό πλέον των 30.000€.  

•             Η Κινητή Ομάδα Ελέγχου (Κ.Ο.Ε.) του Α΄ Τελωνείου Θεσσαλονίκης προέβη στην κατάσχεση αμβύκων και λαθραίων ποσοτήτων τσίπουρου, σε διάφορες περιοχές της Μακεδονίας, που λειτουργούσαν χωρίς άδεια της Τελωνειακής Υπηρεσίας. Επίσης, σε παρακείμενη αποθήκη και σε άλλον άμβυκα που λειτουργούσε με άδεια του αρμόδιου Τελωνείου, βρέθηκαν 4.535 λίτρα κρασιού και μούστου χωρίς νόμιμα παραστατικά.

 

Ενδεικτικά σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΑΟΠ και του ΙΟΒΕ, το 2014 λαθραία διακινήθηκαν 24 εκατ. λίτρα χύμα «τσίπουρου διημέρων», με τις απώλειες φορολογικών εσόδων να υπολογίζονται σε 300 εκατ. ετησίως και τις δηλωμένες ποσότητες να ανέρχονται περίπου στα 7 εκατομ.  λίτρα. Στον αντίποδα σύμφωνα με στοιχεία από το Γενικό Χημείο, που υπέστησαν την επεξεργασία Συνδέσμου Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ) η παραγωγή σε εκατομμύρια λίτρα καθαρής αλκοόλης ( lpa -λίτρα καθαρής αλκοόλης) ήταν στα 18,6 εκατ. το 2010, το 2014 η παραγωγή ήταν 17,4 εκατομμύρια λίτρα. Ουσιαστικά για κάθε 2 λίτρα παράνομου τσίπουρου κυκλοφορεί 1 λίτρο νόμιμου επώνυμου.

 

Κι αυτό σύμφωνα με τους επίσημους ποτοποιούς είναι ένας πολύ μετριοπαθής υπολογισμός καθώς η διαφορά στην τιμή είναι … ασυναγώνιστη. Ουσιαστικά ένα λίτρο νόμιμου τσίπουρου στοιχίζει σχεδόν 12 ευρώ ενώ από παραγωγό μπορεί κανείς να βρει τιμές που κυμαίνονται από 2,80 έως και 7 ευρώ. Στο τελικό, όμως  καταναλωτή στα τσιπουράδικα  φτάνει το καραφάκι των 200 ml να μην έχει αυτές τις τεράστιες διαφορές. Οι τιμές για το καραφάκι ποικίλουν για το νόμιμο από 5,5 έως 8 ενώ για το χύμα κυμαίνονται από 4 έως 6 ευρώ.

 

Μόνο που στην τελευταία περίπτωση τα περιθώρια φοροδιαφυγής για το κατάστημα είναι μεγάλα καθώς όλα γίνονται σχεδόν με μηδενικά τιμολόγια.

 

Οι παράνομοι λουλάδες και το δημόσιο ταμείο

Το εύρος του όγκου του παράνομου τσίπουρου φάνηκε από δύο υποθέσεις. Η πιο πρόσφατη είχε να κάνει με εντοπισμό παράνομου αποσταγματοποιείου στο Καματερό με 5 παράνομους λουλάδες και άμβυκες, ενώ στις αρχές του 2016, 320 τόνοι κατασχέθηκαν στις στη Λάρισα. Αντιστοιχούσαν στο 14% της ετήσιας κατανάλωσης εμφιαλωμένου τσίπουρου των επίσημων αποσταγματοποιών και στο 5%-7% της ετήσιας δηλούμενης παραγωγής χύμα τσίπουρου. Εάν η ποσότητα αυτή φορολογούνταν όπως το τσίπουρο των επίσημων αποσταγματοποιών, θα απέφερε στα δημόσια ταμεία περίπου 1,7 εκατ. ευρώ από τον ΕΦΚΟΠ και μισό εκατ. ευρώ από ΦΠΑ.

 

Είναι προφανές ότι  οι συνεχείς φορολογικές επιβαρύνσεις στα αλκοολούχα ποτά (+125% την περίοδο 2009-2010 και αν προσθέσει κανείς και τις τελευταίες αυξήσεις ΦΠΑ τότε το ποσοστό αύξησης μεγαλώνει), κάθε άλλο παρά οδήγησαν σε αύξηση των δημοσίων εσόδων.

 

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΑΟΠ τα έσοδα από τον ΕΦΚ και ΦΠΑ στα αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα συρρικνώθηκαν και το 2015 διαμορφώθηκαν στο -3,5%, σε σχέση με το 2014 και σε επίπεδο χαμηλότερο από εκείνο της προ των αυξήσεων του ΕΦΚ και προ κρίσης.

 

Πιο συγκεκριμένα τα έσοδα από τον ΕΦΚΟΠ διαμορφώθηκαν σε 272 εκατ. ευρώ το 2015 έναντι 282 το 2014, καταγράφοντας μείωση 3,5%. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2010, οπότε ο ΕΦΚΟΠ αυξήθηκε από τα 1.362 ευρώ/εκατόλιτρο αιθυλικής αλκοόλης σε 2.550 ευρώ/εκατόλιτρο αιθυλικής αλκοόλης, τα έσοδα ακολουθούν σταθερά φθίνουσα πορεία.

 

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, οι νόμιμες πωλήσεις αλκοολούχων ποτών έχουν υποχωρήσει την περίοδο 2008 - 2015 κατά 50%. Το 2015 διαμορφώθηκαν σε 111.000 εκατόλιτρα, έναντι 115.000 εκατόλιτρων το 2014 (μείωση κατά 3,48%), ενώ το 2008 οι πωλήσεις ήταν 236.000 εκατόλιτρα. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΑΟΠ Ν. Καλογιάννη, η πραγματική κατανάλωση έχει υποχωρήσει κατά 20% περίπου. Απλώς το υπόλοιπο 30% έχει καταληφθεί από λαθραία, αφορολόγητα ποτά.

 

Το ενδιαφέρον είναι ότι η κρίση οδήγησε σε συρρίκνωση εν μέρει της αγοράς αλλά κυρίως την διοχέτευση της κατανάλωσης σε άλλες κατηγορίες με χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή και κυρίως στα χύμα – παράνομα μη εμφιαλωμένα αποστάγματα όπως και στις  διασυνοριακές αγορές (Βουλγαρία).

 

Πάντως είναι ξεκάθαρο ότι το τσίπουρο/ τσικουδιά είναι ένα παραδοσιακό προϊόν που με το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο και με εξωστρεφές μπραντάρισμα μπορεί να δώσει αναπτυξιακή πνοή σε έναν κλάδο, που όπως και πολλοί άλλοι έχει πληγεί καίρια τα χρόνια της κρίσης, με απώλειες 27.000 άμεσων και έμμεσων θέσεων εργασίας.