Οι κατά τόπους Σύλλογοι Παραδοσιακών Αποσταγματοποπιών κι Αμβυκούχων (σχεδόν κάθε νομός της χώρας έχει έναν!) φέρονται ικανοποιημένοι από την εξέλιξη. Ουσιαστικά γίνεται ένα πρώτο βήμα ένταξής τους στην αγορά με διατήρηση του προνομιακού φορολογικού καθεστώτος σε σχέση με τον ΕΦΚ (μένει να εκδοθεί βέβαια η ερμηνευτική εγκύκλοιος). Η μόνη διαφοροποίηση είναι ότι πλέον θα διακινούν με επιβάρυνση ΦΠΑ το προϊόν τους κι όχι ως αγροτικό (με τιμολόγια αγοράς αγροτικών προϊόντων) που μέχρι τώρα δεν εντασσόταν στο καθεστώς του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας.

 

Από την άλλη οι ποτοποιοί που έχουν βιομηχανικές εγκαταστάσεις έχοντας προβεί σε σειρά επενδύσεων δηλαδή, ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΩΝ & ΑΛΚΟΟΛΟΥΧΩΝ ΠΟΤΩΝ, η ΕΝΩΣΗ ΑΠΟΣΤΑΓΜΑΤΟΠΟΙΩΝ ΑΜΠΕΛΟΟΙΝΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ και ο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΟΙΝΟΥ είναι κυριολεκτικά στα «κάγκελα». «Δυστυχώς η ευκαιρία για μια ουσιαστική τομή, για να εξυγιανθεί ένα καθεστώς διευρυμένης ανομίας, και για να δοθεί μια ώθηση ανάπτυξης ενός ελληνικού παραδοσιακού προϊόντος με σημαντικές εξαγωγικές δυνατότητες χάνεται ακόμα μια φορά.

 

Διατηρείται πρακτικά ανέπαφο το ίδιο υπάρχον καθεστώς, επιτρέποντας στους λαθρέμπορους να συνεχίσουν τη δράση τους, πλουτίζοντας σε βάρος της υγείας και της τσέπης του Έλληνα καταναλωτή» ανέφεραν σε μια σκληρή ανακοίνωσή τους. Ουσιαστικά θεωρούν ως «φερετζέ» τη ρύθμιση καθώς δεν αντιμετωπίζει το πρόβλημα της παράνομης διακίνησης και παραγωγής.

 

Μιλώντας στο Reporter.gr αναφέρουν ότι ακόμα κι αν τεθεί πλαφόν στα ποσότητες που θα πωλούν οι διήμεροι, όπως λέγονται οι παραδοσιακοί παραγωγοί, δε θα ελεγχθεί η παραγωγή και η διακίνηση του παράνομου τσίπουρου και τσικουδιάς. «Ουσιαστικά θα συνεχίσουν την πρακτική που ακολουθούν σήμερα» αναφέρουν, «να διακινούν δηλαδή χωρίς παραστατικά το προϊόν». Μάλιστα επισημαίνουν ότι πλέον η κατάσταση σε όλο το φάσμα μεταποίηση των οινοστάφυλων έχει ξεφύγει. Σύμφωνα με εκτιμήσεις μόνο το 1/3 των καλλιεργούμενων εκτάσεων κάνει δήλωση παραγωγής κι άρα οι παραγόμενες ποσότητες σταφυλιών κανείς δε γνωρίζει πού πάνε. Ουσιαστικά οργιάζει η παράνομη οινοποίηση και αποσταγματοποίηση. Μόνο που για την τελευταία λόγω των τεράστιων ποσοτήτων που διακινούνται προφανώς δε φτάνουν τα σταφύλια … όλης της χώρας.

 

Ειδικά σε περιοχές όπως ο Τύρναβος, το Ηράκλειο όπου τα αμπελοτόπια είναι μεγάλα αλλά υπάρχουν κι εκτάσεις με βρώσιμα σταφύλια π.χ. σουλτανίνα, εξελίσσονται σε κέντρα παραγωγής αποσταγμάτων σύμφωνα με τους ποτοποιούς.

 

1 λίτρο τυποποιημένου  για κάθε 2 χύμα

Ενδεικτικά σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΑΟΠ και του ΙΟΒΕ, το 2014 λαθραία διακινήθηκαν 24 εκατ. λίτρα χύμα «τσίπουρου διημέρων», με τις απώλειες φορολογικών εσόδων να υπολογίζονται σε 300 εκατ. ετησίως και τις δηλωμένες ποσότητες να ανέρχονται περίπου στα 7 εκατομ.  λίτρα. Στον αντίποδα σύμφωνα με στοιχεία από το Γενικό Χημείο, που υπέστησαν την επεξεργασία Συνδέσμου Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ) η παραγωγή σε εκατομμύρια λίτρα καθαρής αλκοόλης ( lpa -λίτρα καθαρής αλκοόλης) ήταν στα 18,6 εκατ. το 2010, το 2014 η παραγωγή ήταν 17,4 εκατομμύρια λίτρα. Ουσιαστικά για κάθε 2 λίτρα παράνομου τσίπουρου κυκλοφορεί 1 λίτρο νόμιμου επώνυμου.

 

Κι αυτό σύμφωνα με τους επίσημους ποτοποιούς είναι ένας πολύ μετριοπαθής υπολογισμός καθώς η διαφορά στην τιμή είναι … ασυναγώνιστη.

 

Ουσιαστικά ένα λίτρο νόμιμου τσίπουρου στοιχίζει σχεδόν 12 ευρώ ενώ από παραγωγό μπορεί κανείς να βρει τιμές που κυμαίνονται από 2,80 έως και 7 ευρώ. Στο τελικό, όμωςμ  καταναλωτή στα τσιπουράδικα  φτάνει το καραφάκι των 200 ml να μην έχει αυτές τις τεράστιες διαφορές. Οι τιμές για το καραφάκι ποικίλουν για το νόμιμο από 5,5 έως 8 ενώ για το χύμα κυμαίνονται από 4 έως 6 ευρώ. Μόνο που στην τελευταία περίπτωση το περιθώριο φοροδιαφυγής για το κατάστημα είναι μεγάλα καθώς όλα γίνονται σχεδόν με μηδενικά τιμολόγια.

 

Οι παράνομοι λουλάδες και το δημόσιο ταμείο

Το εύρος του όγκου του παράνομου τσίπουρου φάνηκε από δύο υποθέσεις. Η πιο πρόσφατη είχε να κάνει με εντοπισμό παράνομου αποσταγματοποιείου στο Καματερό με 5 παράνομους λουλάδες και άμβυκες, ενώ στις αρχές του 2016, 320 τόνοι κατασχέθηκαν στις στη Λάρισα. Αντιστοιχούσαν στο 14% της ετήσιας κατανάλωσης εμφιαλωμένου τσίπουρου των επίσημων αποσταγματοποιών και στο 5%-7% της ετήσιας δηλούμενης παραγωγής χύμα τσίπουρου. Εάν η ποσότητα αυτή φορολογούνταν όπως το τσίπουρο των επίσημων αποσταγματοποιών, θα απέφερε στα δημόσια ταμεία περίπου 1,7 εκατ. ευρώ από τον ΕΦΚΟΠ και μισό εκατ. ευρώ από ΦΠΑ.

 

Είναι προφανές ότι  οι συνεχείς φορολογικές επιβαρύνσεις στα αλκοολούχα ποτά (+125% την περίοδο 2009-2010 και αν προσθέσει κανείς και τις τελευταίες αυξήσεις ΦΠΑ τότε το ποσοστό αύξησης μεγαλώνει), κάθε άλλο παρά οδήγησαν σε αύξηση των δημοσίων εσόδων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΑΟΠ τα έσοδα από τον ΕΦΚ και ΦΠΑ στα αλκοολούχα ποτά στην Ελλάδα συρρικνώθηκαν και το 2015 διαμορφώθηκαν στο -3,5%, σε σχέση με το 2014 και σε επίπεδο χαμηλότερο από εκείνο της προ των αυξήσεων του ΕΦΚ και προ κρίσης. Πιο συγκεκριμένα τα έσοδα από τον ΕΦΚΟΠ διαμορφώθηκαν σε 272 εκατ. ευρώ το 2015 έναντι 282 το 2014, καταγράφοντας μείωση 3,5%. Αξίζει να σημειωθεί ότι από το 2010, οπότε ο ΕΦΚΟΠ αυξήθηκε από τα 1.362 ευρώ/εκατόλιτρο αιθυλικής αλκοόλης σε 2.550 ευρώ/εκατόλιτρο αιθυλικής αλκοόλης, τα έσοδα ακολουθούν σταθερά φθίνουσα πορεία.

 

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, οι νόμιμες πωλήσεις αλκοολούχων ποτών έχουν υποχωρήσει την περίοδο 2008 - 2015 κατά 50%.

 

Το 2015 διαμορφώθηκαν σε 111.000 εκατόλιτρα, έναντι 115.000 εκατόλιτρων το 2014 (μείωση κατά 3,48%), ενώ το 2008 οι πωλήσεις ήταν 236.000 εκατόλιτρα. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΕΑΟΠ Ν. Καλογιάννη, η πραγματική κατανάλωση έχει υποχωρήσει κατά 20% περίπου. Απλώς το υπόλοιπο 30% έχει καταληφθεί από λαθραία, αφορολόγητα ποτά.

 

Το ενδιαφέρον είναι ότι η κρίση οδήγησε σε συρρίκνωση εν μέρει της αγοράς αλλά κυρίως την διοχέτευση της κατανάλωσης σε άλλες κατηγορίες με χαμηλότερο φορολογικό συντελεστή και κυρίως στα χύμα – παράνομα μη εμφιαλωμένα αποστάγματα όπως και στις  διασυνοριακές αγορές (Βουλγαρία).

 

Αξίζει να σημειωθεί ότι η  διαφορά του φόρου που επιβάλλεται στο χύμα τσίπουρο και είναι στα 1,40 ευρώ ανά λίτρο καθαρής αλκοόλης, από το φόρο που επιβάλλεται στο εμφιαλωμένο τσίπουρο και είναι στα 12,75 ευρώ το λίτρο (ενώ αντίστοιχα για τα υπόλοιπα αλκοολούχα ποτά, π.χ. ουίσκι, είναι 25,50 ευρώ), από μόνη της λειτουργεί ως μαγνήτης για να γιγαντωθεί η λαθρεμπορία.

 

Με άλλα λόγια  ΕΦΚΟΠ στα τυποποιημένα είναι στα 1275 ευρώ ανά 100 λίτρα αιθυλικής αλκοόλης ενώ των διήμερων στα 140 ευρώ. «Στο χύμα είναι 10 φορές μικρότερος ο φόρος. Η φορολογική πολιτική οδήγησε σε νέες συμπεριφορές. Η κατανάλωση δε μειώθηκε αλλά οδηγήθηκε σε επιλογές με μικρότερο φόρο όπως το χύμα κρασί και τσίπουρο. Η Δανία μείωσε το φόρο κατά 40%  το 2009 και αύξηση τα έσοδα κατά 70%.Στη Βουλγαρία στο μπουκάλι είναι 2 ευρώ ο φόρος ενώ εδώ 10 ευρώ περίπου. Στα 24 εκατομμύρια λίτρα υπολογίζεται η παραγωγή των διημέρων. Έχουμε παράνομο πλουτισμό.Χρειάζεται η σταφιδική παραγωγή της Ιταλίας και Ελλάδος. 150 εκατ. διαφυγόντες φόροι και άλλα τόσα από εφοδιαστική αλυσίδα» ανέφερε ο ο Λάμπρος Πάσχος Αντιπρόεδρος του Συνδέσμου Ελλήνων Παραγωγών Αποσταγμάτων Αλκοολούχων Ποτών (ΣΕΑΟΠ) κατά την  Γενική Συνέλευση του κλάδου την άνοιξη του 2016.

 

Πάντως είναι ξεκάθαρο ότι το τσίπουρο/τσικουδιά είναι ένα παραδοσιακό προϊόν που με το κατάλληλο ρυθμιστικό πλαίσιο και με εξωστρεφές μπραντάρισμα μπορεί να δώσει αναπτυξιακή πνοή σε έναν κλάδο, που όπως και πολλοί άλλοι έχει πληγεί καίρια τα χρόνια της κρίσης, με απώλειες 27.000 άμεσων και έμμεσων θέσεων εργασίας.

 

Γιώργος Αλεξάκης