Σύμφωνα με την έρευνα, σημειώνεται σχετική αναστροφή των πολύ αρνητικών τάσεων που καταγράφηκαν τέτοια εποχή πέρυσι, στην έναρξη της πανδημίας, συνεχίζοντας τη βελτίωση που είχε διαφανεί τον Σεπτέμβριο, ενώ αυτό το εύρημα της Έρευνας αντικατοπτρίζεται τόσο στις προθέσεις των καταναλωτών όσο και, κυρίως των επιχειρήσεων.

Το Βαρόμετρο ΕΒΕΘ του Μαρτίου 2021 διεξήχθη από την εταιρεία ερευνών Palmos Analysis, εν μέσω της εξέλιξης του τρίτου κύματος της πανδημίας του κορωνοϊού στη χώρα μας, το χρονικό διάστημα 22 – 31 Μαρτίου 2021 για τους καταναλωτές και το χρονικό διάστημα 30 Μαρτίου – 8 Απριλίου 2021 για τις επιχειρήσεις.

Ειδικότερα, οι καταναλωτές εξακολουθούν να διακατέχονται από εντονότατο προβληματισμό και απαισιοδοξία εν μέσω της συνεχιζόμενης επιδημίας του κορωνοϊού και πλέον ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης στο Νομό Θεσσαλονίκης διαμορφώνεται στις -34 μονάδες – με μικρή βελτίωση  7 μονάδων σε σχέση με τον περασμένο «Σεπτέμβριο 2020». 

Η Έρευνα καταγράφει διατήρηση του κακού κλίματος μεταξύ των καταναλωτών, καθώς ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης εξακολουθεί να παραμένει σε έντονα αρνητικό έδαφος και πολύ μακριά από το -2 τον Σεπτέμβριο 2019 – το καλύτερο σημείο του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης από την έναρξη των μετρήσεων του Βαρόμετρου ΕΒΕΘ τον Μάρτιο του 2009 – στο -34 σήμερα. 

Η ευφορία που ακολούθησε το αποτέλεσμα των Εθνικών Εκλογών του Ιουλίου και οδήγησε την καταναλωτική εμπιστοσύνη πολύ κοντά σε επίπεδα «αισιοδοξίας», έχει δώσει πλέον τη θέση της στον έντονο προβληματισμό και την ανησυχία σε σχέση με την επόμενη μέρα της επιδημίας του κορωνοϊού. Και αυτό είναι απόλυτα δικαιολογημένο, καθώς ήδη από το τέλος Μαρτίου 2020 – οπότε και διενεργήθηκε η έρευνα πεδίου του Μαρτίου 2020 στους καταναλωτές – το 43% των ερωτηθέντων δήλωναν ότι είχε μειωθεί το εισόδημά τους, το 27% δήλωναν ότι είχε ανασταλεί η εργασία τους ή είχαν απολυθεί και επίσης το 27% δήλωναν ότι είχε μειωθεί η εργασία τους και είχαν λιγότερη δουλειά. 

Η εικόνα αυτή συνεχίζεται σε σημαντικό βαθμό ακόμα και σήμερα (Μάρτιος 2021), σε ηπιότερο μεν βαθμό αλλά φαίνεται ότι αποκτά πλέον πιο μόνιμα χαρακτηριστικά: το 15% δηλώνουν σήμερα ότι βρίσκονται ή βρέθηκαν σε καθεστώς προσωρινής απόλυσης ή διαθεσιμότητας ή αναστολής εργασίας, το 12% δηλώνουν ότι έχει μειωθεί το εισόδημα του νοικοκυριού εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, το 9% δηλώνουν ότι έχει μειωθεί η εργασία τους ή έχουν λιγότερη δουλειά και το 5% ότι έχουν απολυθεί ή έχει ανασταλεί η εργασία τους. 

Συνολικά, διαφαίνεται μια σταθεροποίηση των συνεπειών της πανδημίας σε αισθητά χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με όσα καταγράφονταν τον Μάρτιο και τον Σεπτέμβριο του 2020, αλλά οι καταναλωτές δείχνουν σημαντική επιφύλαξη για τον χρόνο επαναφοράς στην «κανονικότητα» και στα προ της πανδημίας δεδομένα (η πλειοψηφία την τοποθετεί από το 2022 και μετά), κάτι που συμβάλει στην εμφάνιση ισχυρής διστακτικότητας για την πραγματοποίηση σημαντικών αγορών και την αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης, τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.   

Ειδικότερα, οι καταναλωτές του Νομού Θεσσαλονίκης αναφέρουν:

• Σταθερά αρνητική αξιολόγηση της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών για το διάστημα που προηγήθηκε (σε σχέση με τον “Σεπτέμβριο 2020”), αλλά σαφή μείωση της απαισιοδοξίας για την περαιτέρω εξέλιξή της, καθώς μειώνεται περαιτέρω το ποσοστό όσων αναμένουν επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης του νοικοκυριού τους (από 38% τον Σεπτέμβριο του 2020 στο 27% σήμερα), ενώ η πλειοψηφία πλέον (47%) αναμένουν σταθεροποίηση της οικονομικής τους κατάστασης κατά το επόμενο 12μηνο.  
• Εκτινάσσεται περαιτέρω στο 88% το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι η γενική οικονομική κατάσταση της χώρας επιδεινώθηκε πολύ ή αρκετά κατά το προηγούμενο 12μηνο (από 66% τον Σεπτέμβριο του 2020). Παράλληλα, παραμένει σε πολύ υψηλό επίπεδο το ποσοστό όσων εκτιμούν ότι η γενική οικονομική κατάσταση της χώρας θα επιδεινωθεί κατά το επόμενο δωδεκάμηνο (55% έναντι αντίστοιχου ποσοστού 63% τον περασμένο Σεπτέμβριο 2020).
• Οι καταναλωτές στο Νομό Θεσσαλονίκης εκτιμούν ότι οι τιμές καταναλωτή σταθεροποιήθηκαν κατά το τελευταίο 12μηνο (σε ποσοστό 46% από 53% τον περασμένο Σεπτέμβριο) ενώ το ποσοστό όσων διαπίστωσαν κάποια αύξηση αυξήθηκε στο 43% (από 34% τον περασμένο Σεπτέμβριο). Παράλληλα, υπάρχει σταθεροποίηση του ποσοστού των καταναλωτών που πιστεύουν ότι οι τιμές καταναλωτή θα παραμείνουν περίπου ίδιες κατά το επόμενο 12μηνο (41% σε σχέση με 44% τον Σεπτέμβριο του 2020).
• Εξαιρετικά απαισιόδοξοι εξακολουθούν να εμφανίζονται οι καταναλωτές όσον αφορά την εξέλιξη της ανεργίας, καθώς η συντριπτική πλειοψηφία πιστεύει πως τα επίπεδα της ανεργίας θα αυξηθούν «πολύ» ή «λίγο» (71% συγκριτικά με 83% τον Σεπτέμβριο του 2020), ενώ ταυτόχρονα αυξάνονται αρκετά αυτοί που πιστεύουν πως τα επίπεδα της ανεργίας θα μειωθούν τους επόμενους 12 μήνες (17% έναντι 8% τον Σεπτέμβριο του 2020). 
• Σχετική στασιμότητα παρουσιάζει ο δείκτης αξιολόγησης της συγκυρίας για την πραγματοποίηση σημαντικών αγορών (14% θεωρούν την συγκυρία κατάλληλη για σημαντικές αγορές, όπως έπιπλα, ηλεκτρικές/ηλεκτρονικές συσκευές κτλ, έναντι 13% τον Σεπτέμβριο του 2020), παραμένοντας όμως σε πολύ αρνητικό έδαφος. Εικόνα βελτίωσης αλλά παραμονής σε αρνητικό έδαφος καταγράφεται και στο δείκτη πρόθεσης για την πραγματοποίηση τέτοιων αγορών στο μέλλον. 
• Σταθεροποιείται η πρόθεση για αποταμίευση σε σχέση με τον Σεπτέμβριο 2020), ενώ μειώνεται οριακά το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι “τρώνε από τα έτοιμα” αναλώνοντας τις αποταμιεύσεις τους ή χρεώνονται όλο και περισσότερο (23% από 26%) και αυξάνεται στο 52% το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι τα φέρνουν ίσα – ίσα με τα εισοδήματά τους (49% το αντίστοιχο ποσοστό για τον Σεπτέμβριο 2020). 
• Σταθεροποιείται η πρόθεση αγοράς αυτοκινήτου στο Νομό Θεσσαλονίκης, με το 7% των καταναλωτών να δηλώνουν ότι είναι πολύ ή αρκετά πιθανό να πραγματοποιήσουν κάποια αγορά αυτοκινήτου (8% τον Σεπτέμβριο 2020). 
• Σταθεροποίηση καταγράφεται, επίσης, στην πρόθεση αγοράς ή ανέγερσης σπιτιού για το επόμενο 12μηνο (από το 4% τον Σεπτέμβριο 2020 στο 5% σήμερα) αλλά σημαντική αύξηση της πρόθεσης ανακαίνισης ή επισκευής-βελτίωσης σπιτιού για το επόμενο 12μηνο (από 9% τον Σεπτέμβριο 2020 στο 16% σήμερα), ενδεχομένως και λόγω της υλοποίησης του νέου κύκλου του προγράμματος «Εξοικονομώ».

Έρευνα Βιομηχανίας

Ο “Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών για τη Βιομηχανία” στο Νομό Θεσσαλονίκης εξακολουθεί να βρίσκεται σε αρνητικό έδαφος, εμφανίζοντας όμως σημαντική βελτίωση σε σχέση με τον “Σεπτέμβριο 2020”, για δεύτερο συνεχόμενο εξάμηνο.

Έτσι, το ισοζύγιο θετικών – αρνητικών εκτιμήσεων του “Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών της Βιομηχανίας” βρίσκεται πλέον στις -11 μονάδες στο Νομό Θεσσαλονίκης. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο συγκεκριμένος δείκτης βρέθηκε στο χειρότερο επίπεδο τον Μάρτιο του 2020 από την καθιέρωση των μετρήσεων του Βαρόμετρου ΕΒΕΘ τον Μάρτιο του 2009, αλλά εμφάνισε σημαντική ανάκαμψη τον Σεπτέμβριο του 2020 (από -41 στο -25), ανάκαμψη η οποία συνεχίζεται και αυτό το εξάμηνο (στο -11 σήμερα).

Μετά από μια διετία, όπου ο Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών για τη Βιομηχανία εμφανίζονταν να "φλερτάρει" με την εγκατάσταση σε θετικό έδαφος, αρκετά μακριά από τις σταθερά αρνητικές τιμές που καταγράφονταν από το 2009 μέχρι και το 2016 – 2017, η εμφάνιση της επιδημίας του κορωνοϊού και τα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης, οδήγησαν στην κατάρρευση του τον Μάρτιο του 2020 σε επίπεδο χειρότερο ακόμα και από τις χαμηλότερες τιμές που είχαν καταγραφεί κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης της χώρας (2010 – 2011).

Ένα χρόνο αργότερα (Μάρτιος 2021) καταγράφεται μια σημαντική ανάκαμψη του Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών για τη Βιομηχανία, που οφείλεται κυρίως στην ανάκαμψη των προσδοκιών για την εξέλιξη της παραγωγής και την εξέλιξη των παραγγελιών από το εξωτερικό (εξαγωγές) για το επόμενο εξάμηνο. Ωστόσο, η εξέλιξη της πανδημίας του κορωνοϊού σε Εθνικό αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο είναι αυτή που θα καθορίσει τις εξελίξεις και την περαιτέρω πορεία του δείκτη τα επόμενα εξάμηνα. 

Έρευνα Επιχειρήσεων Παροχής Υπηρεσιών

Αρνητικό αλλά βελτιωμένο παρουσιάζεται στο κλίμα που καταγράφεται στις επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών στο Νομό Θεσσαλονίκης σε σχέση με τον «Σεπτέμβριο 2020», με τον Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών να βελτιώνεται αισθητά σε σχέση έξι μήνες πριν.

Πιο αναλυτικά, ο σχετικός «Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών» για τον τομέα των Υπηρεσιών καταγράφεται σε αρνητικό έδαφος (στο -14), σαφώς βελτιωμένος από το προηγούμενο εξάμηνο (-33) αλλά πολύ μακριά από το θετικό έδαφος όπου είχε βρεθεί τον Σεπτέμβριο του 2019 για πρώτη φορά από την έναρξη των μετρήσεων του Βαρόμετρου ΕΒΕΘ τον Μάρτιο του 2009.

Έρευνα Επιχειρήσεων Λιανικού Εμπορίου

Σημαντική βελτίωση του κλίματος καταγράφεται στις επιχειρήσεις Λιανικού Εμπορίου στο Νομό Θεσσαλονίκης σε σχέση με τον «Σεπτέμβριο 2020», με τον «Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών για το Λιανικό Εμπόριο» να παραμένει, ωστόσο, σε αρνητικό έδαφος. Έτσι, το ισοζύγιο θετικών – αρνητικών εκτιμήσεων του «Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών Λιανικού Εμπορίου» βρίσκεται στο -11 (από -31 τον Σεπτέμβριο του 2020).

Έρευνα Κατασκευών

Ελαφρά ανοδική τάση του δείκτη επιχειρηματικών προσδοκιών, σε σταθερά αρνητικό όμως έδαφος, καταγράφεται στον κλάδο των Κατασκευών, καθώς ο «Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών για τις Κατασκευές» στο Νομό Θεσσαλονίκης εμφανίζει μικρή βελτίωση. Έτσι, το ισοζύγιο θετικών-αρνητικών εκτιμήσεων του «Δείκτη Επιχειρηματικών Προσδοκιών Κατασκευών» βρίσκεται στις -23 μονάδες στο Νομό Θεσσαλονίκης (έναντι -26 τον Σεπτέμβριο 2020). 

AD HOC Ερωτήσεις καταναλωτών:  

• Αισθήματα απέναντι στην πανδημία COVID – 19 

Η ανησυχία για την επίδραση της πανδημίας COVID – 19 στα οικονομικά του νοικοκυριού τους (63% δηλώνουν ότι τους ανησυχεί “Πολύ” και “Αρκετά”) φαίνεται να επισκιάζει την ανησυχία των καταναλωτών για την αντίστοιχη επίδραση στην υγεία τους (55% το αντίστοιχο ποσοστό).  Παράλληλα, ενισχύονται αισθήματα όπως η απογοήτευση (18% από 9% τον Ιούνιο του 2020), η οργή (18% από 6% τον Ιούνιο του 2020) και η απαισιοδοξία (14% από 4% τον Ιούνιο του 2020), ενώ εξακολουθούν να κυριαρχούν η ανησυχία (30%) και η ανασφάλεια (25%). Σε πολύ χαμηλό επίπεδο βρίσκονται αισθήματα όπως η αισιοδοξία (10%), η ελπίδα (9%), η ασφάλεια (1%) και απουσιάζει πλέον παντελώς η σιγουριά (0%).

• Αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά

Μια σειρά από αλλαγές στην καταναλωτική συμπεριφορά ήρθαν με την πανδημία COVID-19 και φαίνεται ότι σε σημαντικό βαθμό θα παραμείνουν  και μετά την λήξη της. Πιο συγκεκριμένα, περίπου 1 στους 3 (ή 35%) δηλώνουν ότι θα πραγματοποιούν αγορές μέσω του διαδικτύου πιο συχνά, το 29% δηλώνουν ότι θα πληρώνουν για τις αγορές τους μέσω κινητού πιο συχνά, ενώ 1 στους 5 (ή 20%) δηλώνουν ότι θα χρησιμοποιούν βιντεοκλήσεις και υπηρεσίες παράδοσης έτοιμου φαγητού (delivery) πιο συχνά, το 18% δηλώνουν ότι θα χρησιμοποιούν συχνότερα πλατφόρμες τηλεδιάσκεψης και περίπου 1 στους 7 (ή 15%) δηλώνουν ότι θα εργάζονται πιο συχνά από το σπίτι. 

Παράλληλα, το 53% δηλώνουν ότι οι αγορές τους μέσω του διαδικτύου έχουν αυξηθεί σε σχέση με την περίοδο πριν την πανδημία (έναντι αντίστοιχου ποσοστού 30% τον Σεπτέμβριο του 2020 και 29% τον Ιούλιο του 2020). 

Η αναζήτηση προσφορών και εκπτώσεων για επιθυμητά προϊόντα και υπηρεσίες λόγω της πανδημίας COVID-19 είναι μια πρακτική που ήδη εφαρμόζει το 57% των ερωτηθέντων (και θα συνεχίσει να κάνει στο μέλλον το 48%), ενώ το 43% πληρώνουν περισσότερες αγορές πλέον με πιστωτική κάρτα (και το 36% θα συνεχίσει να το κάνει στο μέλλον), το 41% αναζητούν φθηνότερα προϊόντα από άλλες μάρκες (και το 32% θα συνεχίσει να το κάνει στο μέλλον) και το 38% έχει καθυστερήσει/αναβάλει σημαντικές αγορές (αυτοκίνητο, διακοπές, οικιακές συσκευές/έπιπλα κτλ και το 23% θα συνεχίσει να τις αναβάλει και στο μέλλον). Εντύπωση προκαλεί ότι το 25% δηλώνουν ότι έχουν μειώσει ακόμα και την αγορά βασικών αγαθών καθημερινής χρήσης λόγω της πανδημίας COVID-19 (και το 15% θα συνεχίσουν αυτήν την πρακτική και στο μέλλον). 

Ενδύματα/υποδήματα (35%) και διακοπές/ταξίδια (35%) αποτελούν τις αγορές εκείνες που έχουν αναβάλει κυρίως οι καταναλωτές λόγω της πανδημίας του COVID-19, ενώ ακολουθούν σε μεγάλη απόσταση οικιακές συσκευές (14%), έπιπλα (14%), αυτοκίνητα (11%), προσωπικές  ηλεκτρονικές συσκευές (11%), “έξυπνα” κινητά (smartphones, 11%) και ασφάλειες (5%). Η πλειοψηφία, ωστόσο, δηλώνει ότι θα προχωρήσει σ’ αυτές τις αγορές όταν η πανδημία COVID-19 αρχίσει να υποχωρεί στην Ελλάδα (38%) και το 15% όταν η πανδημία τελειώσει στην Ελλάδα. Για το 15%, ωστόσο, οι αγορές αυτές θα πραγματοποιηθούν μόνο όταν η πανδημία COVID-19 υποχωρήσει (7%) ή τελειώσει (8%) παγκοσμίως.  

• Διακοπές

Περίπου 3 στους 10 (ή 29%) δηλώνουν ότι δεν θα κάνουν διακοπές κατά το επόμενο 12μηνο, ενώ περίπου 1 στους 3 (ή 34%) σχεδιάζει να κάνει διακοπές στην Ελλάδα σε κάποιο κατάλυμα. Το 22% θα επιλέξουν διακοπές σε ιδιόκτητο εξοχικό/κατοικία στην Ελλάδα ενώ το 19% θα επιλέξει διακοπές στην Ελλάδα σε σπίτι συγγενή ή φίλου. Μόλις το 6% δηλώνουν ότι σχεδιάζουν διακοπές στο εξωτερικό.

• Χρονικός ορίζοντας της πανδημίας COVID-19

Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων δεν θεωρούν ότι η πανδημία COVID-19 θα τελειώσει σύντομα: το 31% θεωρούν ότι αυτό θα συμβεί κάποια στιγμή μέσα στο 2022, το 25% βλέπουν πιο μακριά, από το 2023 και μετά, ενώ το 13% θεωρούν ότι η ζωή μας δεν θα επανέλθει ποτέ στην προ της πανδημίας κατάσταση. Μόλις το 27% δηλώνουν ότι η πανδημία θα ολοκληρωθεί εντός του τρέχοντος έτους (2021).

AD HOC- Ερωτήσεις Επιχειρήσεων

• Κρίσιμο μέγεθος η ρευστότητα για τις επιχειρήσεις

1 στις 4 περίπου επιχειρήσεις (ή 23%) δηλώνουν ότι η ρευστότητά τους βρίσκεται σε οριακό/κρίσιμο σημείο για την περαιτέρω λειτουργία τους, ενώ το 4 στις 10 (ή 41%) την χαρακτηρίζουν μειωμένη/κάτω από το φυσιολογικό επίπεδο. Μόνο για 1 στις 3 περίπου επιχειρήσεις (ή 31%) η ρευστότητα χαρακτηρίζεται ως φυσιολογική/κανονική, μόνο το 3% την χαρακτηρίζουν αυξημένη/πάνω από το φυσιολογικό επίπεδο. Παράλληλα, το 77% των επιχειρήσεων στον Νομό Θεσσαλονίκης δηλώνουν ότι έχουν καλυφθεί “Λίγο” ή “Καθόλου” από τα χρηματοδοτικά εργαλεία που έχουν διατεθεί μέχρι σήμερα από την Κυβέρνηση για την κάλυψη των αναγκών τους σε ρευστότητα.

• Βαθιές οι «πληγές» από την πανδημία, ανεπαρκή και αναποτελεσματικά τα μέτρα για την αντιμετώπιση τους

3 στις 4 επιχειρήσεις (ή 73%) στον Νομό Θεσσαλονίκης δηλώνουν ότι ο κύκλος εργασιών τους έχει μειωθεί εξαιτίας της πανδημίας COVID-19, ελαφρώς χαμηλότερα σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα και την έναρξη της πανδημίας. Παράλληλα, το 53% χαρακτηρίζουν τα μέτρα που έχει λάβει μέχρι σήμερα η Πολιτεία για την στήριξη των επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19 ως ανεπαρκή και αναποτελεσματικά. Επικρατεί, ωστόσο, μεγαλύτερη αισιοδοξία σε σχέση με τους καταναλωτές σε ότι αφορά την λήξη της πανδημίας: το 46% θεωρούν ότι η επιχείρηση έχει ήδη επιστρέψει (13%) ή θα επιστρέψει μέχρι το τέλος του 2021 (33%) σε κανονικό επίπεδο λειτουργίας.