Το αμερικανικό περιοδικό The Atlantic αξιολόγησε τα πιο σπουδαία επιστημονικά επιτεύγματα της χρονιάς που έφυγε και που δημιουργεί προσδοκίες για το 2025.

Το 2023 το ChatGPT έκανε εντυπωσιακή είσοδο και προκάλεσε παγκόσμιο σάλο. Το 2024 είχαμε εξοικειωθεί περισσότερο με την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως δεν συντελέστηκε σημαντική πρόοδος. Το αντίθετο μάλιστα. Οι κορυφαίες τεχνολογικές εταιρείες δίνουν πλέον αγώνα δρόμου για τις εξελίξεις στο Generative AI που αναμένεται να αλλαξει τις ζωές μας.

Generative AI

Όπως σημειώνει το The Atlantic, αρκετές εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης κυκλοφόρησαν έναν χείμαρρο εντυπωσιακών προγραμμάτων παραγωγής βίντεο, όπως το Veo 2 του Google DeepMind και το Sora του OpenAI.

Η Google ανακοίνωσε μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης με μετεωρολογικές προβλέψεις καλύτερες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Μεσοπρόθεσμων Προγνώσεων Καιρού. Το OpenAI κυκλοφόρησε ένα νέο σύστημα συλλογισμού, που έφερε μεγάλες ανατροπές στη κωδικοποίηση και την επίλυση σύνθετων μαθηματικών προβλημάτων.

Παράλληλα, το ChatGPT εξελίχθηκε και οι ερευνητές έδειξαν ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να κατακτήσει αρκετά καλά τη γραμματική ώστε να παράγει προτάσεις, κώδικα και ποίηση. Το ChatGPT έφερε επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο εργαζόμαστε με κείμενο, ήχο και βίντεο. Οι ίδιες δημιουργικές δυνατότητες μπορούν τώρα να εφαρμοστούν στους θεμελιώδεις κώδικες της ζωής.

Ένα Μεγάλο Γλωσσικό Μοντέλο (LLM) μπορεί να κατακτήσει τη λογική των αγγλικών και του προγραμματισμού, ένα άλλο θα μπορούσε να κατακτήσει τη γραμματική του DNA, επιτρέποντας στους επιστήμονες να συνθέσουν τη βιολογία στα εργαστήρια με τον ίδιο τρόπο που παράγουμε παραγράφους στους υπολογιστές μας.

Για το σκοπό αυτό, φέτος ερευνητές στο Ινστιτούτο Arc, των πανεπιστημίων Στάνφορντ και Μπέρκλεϊ, δημιούργησαν το Evo, ένα νέο μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που εκπαιδεύεται σε 2,7 εκατομμύρια γονιδιώματα από μικρόβια και ιούς, για να προβλέπει λειτουργίες, να αναλύει μεταλλάξεις και να σχεδιάζει νέες γενετικές αλληλουχίες.

HIV

Στον τομέα της υγείας, επιστήμονες της φαρμακευτικής εταιρείας Gilead ανακοίνωσαν ότι ένα νέο ενέσιμο φάρμακο φαίνεται να παρέχει εξαιρετική προστασία από τον ιό HIV για έξι μήνες. Σε κλινική δοκιμή κοριτσιών και νεαρών γυναικών από τη Νότια Αφρική και την Ουγκάντα, το εμβόλιο, το οποίο ονομάζεται lenacapavir, μείωσε τις λοιμώξεις από τον HIV κατά 100%. Μια άλλη δοκιμή με ανθρώπους σε πολλές ηπείρους πέτυχε ποσοστό αποτελεσματικότητας 96%.

Το φθινόπωρο, η Gilead συμφώνησε να επιτρέψει σε άλλες εταιρείες να διαθέσουν γενόσημες εκδόσεις σε φτωχές χώρες. Η συμφωνία εξαίρεσε, όμως, χώρες μεσαίου εισοδήματος, όπως η Βραζιλία και το Μεξικό, οι οποίες θα πρέπει να πληρώσουν περισσότερα για την πρόσβαση στη θεραπεία.

Η λενακαπαβίρη δρα στοχεύοντας τις βασικές «πρωτεΐνες καψιδίου», που προστατεύουν το RNA του ιού αλλά και του επιτρέπουν να εισβάλει στα κύτταρά μας. Η λενακαπαβίρη αναισθητοποιεί τις πρωτεΐνες και αναστέλλει αυτές τις λειτουργίες, καθιστώντας τον ιό αβλαβή. Το περιοδικό Science υποστηρίζει ότι η ίδια τεχνική θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε πρωτεΐνες που προστατεύουν αμέτρητους άλλους ιούς, από εκείνους που προκαλούν κοινά κρυολογήματα μέχρι αυτούς που προκαλούν  πανδημίες.

Ανάκτηση πυραύλων

Τον Οκτώβριο ένας πύραυλος SpaceX έπεσε από τον ουρανό με 22 φορές την ταχύτητα του ήχου, φρέναρε, επιβράδυνε πάνω από τον πύργο που το είχε εκτοξεύσει και προσγειώθηκε στην αγκαλιά υψηλής τεχνολογίας των δύο γιγάντιων μηχανικών βραχιόνων. Εξήντα έξι χρόνια μετά την είσοδο της Αμερικής στην εποχή της εκτόξευσης πυραύλων, έφτασε επιτέλους η εποχή σύλληψης πυραύλων.

Η SpaceX, που ιδρύθηκε και διευθύνεται από τον Elon Musk, έχει ήδη περιορίσει σημαντικά το κόστος μεταφοράς αντικειμένων στο διάστημα. Η κατασκευή πλήρως επαναχρησιμοποιήσιμων πυραύλων θα μπορούσε να το μειώσει περαιτέρω. Σχεδόν κάθε πτυχή μιας διαστημικής οικονομίας (διεξαγωγή επιστημονικών πειραμάτων στο Ηλιακό Σύστημα, εξόρυξη σε αστεροειδείς, κατασκευή οπτικών ινών και φαρμακευτικών προϊόντων σε συνθήκες μικροβαρύτητας) αντιμετωπίζει το ίδιο βασικό οικονομικό πρόβλημα: Η εκτόξευση πραγμάτων από την ατμόσφαιρά είναι πολύ ακριβή. Οι φθηνοί, μεγάλοι και επαναχρησιμοποιήσιμοι πύραυλοι είναι η προϋπόθεση για την οικοδόμηση οποιουδήποτε είδους κόσμου έξω από τον δικό μας, είτε πρόκειται για έναν μικρό στόλο αυτοματοποιημένων εργοστασίων που βουίζουν σε χαμηλή τροχιά είτε για έναν πολυπλανητικό πολιτισμό.

Κβαντικός υπολογιστής

Τον Δεκέμβριο, η Google ανακοίνωσε ότι ο νέος κβαντικός υπολογιστής της, βασισμένος σε ένα τσιπ που ονομάζεται Willow, έλυσε σε πέντε λεπτά ένα μαθηματικό πρόβλημα, για το οποίο οι ταχύτεροι υπερυπολογιστές χρειάζονται περίπου 10 επτάκις εκατομμύρια χρόνια (περισσότερο από 700 τρισεκατομμύρια φορές την ιστορική πορεία του Σύμπαντος).

Οι παραδοσιακοί υπολογιστές επεξεργάζονται πληροφορίες ως μια παρέλαση δυαδικών διακοπτών, που εναλλάσσονται μεταξύ 1 και 0. Οι κβαντικοί υπολογιστές χρησιμοποιούν qubits, τα οποία αξιοποιούν την κβαντική μηχανική, την περίεργη φυσική που διέπει σωματίδια μικρότερα από τα άτομα. Ένα qubit μπορεί να αντιπροσωπεύει και το 1 και το 0 ταυτόχρονα, χάρη σε μια ιδιότητα που ονομάζεται υπέρθεση. Όταν προστίθενται περισσότερα qubits, η υπολογιστική ισχύς αυξάνεται εκθετικά, πράγμα που θεωρητικά επιτρέπει στους κβαντικούς υπολογιστές να επιλύουν προβλήματα υψίστης πολυπλοκότητας.

Τα qubits είναι επιπόλαια και επιρρεπή σε σφάλματα. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι κβαντικοί υπολογιστές διατηρούνται σε ειδικά δοχεία με θερμοκρασία κοντά στο απόλυτο μηδέν. Το τσιπ της Google, το οποίο συνδέει 105 qubits, είναι από τα πρώτα που έδειξε ότι ο αριθμός των σφαλμάτων μπορεί να μειωθεί καθώς προστίθενται περισσότερα qubits - μια ανακάλυψη στην οποία μπορούν σίγουρα να βασιστούν οι μελλοντικές ομάδες κβαντικών υπολογιστών.

Οι κβαντικοί υπολογιστές θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τους νόμους της υποατομικής δραστηριότητας. Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει καλύτερο σχεδιασμό μπαταριών, καθώς θα είναι εφικτό να προσομοιωθεί η συμπεριφορά των ηλεκτρονίων στα μέταλλα. Ή να φέρει επανάσταση στην ανακάλυψη φαρμάκων, προβλέποντας τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του ανοσοποιητικού συστήματος και των ιών. Θα μπορούσε, όμως, και να «σπάσει» κάθε ηλεκτρονικό κωδικό, ακυρώνοντας κάθε σύστημα κρυπτογράφησης. Γι’ αυτό ΗΠΑ, Κίνα και άλλες χώρες ξοδεύουν δισεκατομμύρια δολάρια για να αποκτήσουν κβαντική υπεροχή.

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr