Όπως διαβάζουμε στο Nature, στην Ολλανδία – όπου το Κόμμα για την Ελευθερία (PVV), με επικεφαλής τον αντί-ισλαμιστή Γκερτ Βίλντερς, έχει ενταχθεί στην κυβέρνηση συνεργασίας που διαμορφώθηκε τον Ιούλιο – οι ερευνητές προετοιμάζονται για μία από τις χειρότερες περικοπές στον προϋπολογισμό των τελευταίων δεκαετιών, η οποία θα φτάσει το 1 δισεκατομμύριο ευρώ (1,1 δις δολάρια ΗΠΑ).  «Μιλάμε για ιστορικές περικοπές», λέει ο Κάσπαρ φαν ντεν Μπεργκ, πρόεδρος του οργανισμού-ομπρέλα των Πανεπιστημίων των Κάτω Χωρών. «Είναι πραγματικά εντυπωσιακό πώς η έρευνα, η εκπαίδευση, η καινοτομία πλήττονται περισσότερο από όλους τους τομείς.»

Η Ιταλία, η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Κροατία έχουν επίσης εκλέξει κυβερνήσεις που περιλαμβάνουν ακροδεξιά κόμματα. Τον Ιούνιο, λαϊκιστικά κόμματα σημείωσαν επιτυχίες στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ το Σεπτέμβριο, το αυστριακό ακροδεξιό Κόμμα της Ελευθερίας (FPÖ) ήρθε πρώτο στις δημοσκοπήσεις για τις βουλευτικές εκλογές.

Παρόλο που υπάρχουν εξαιρέσεις, τα κόμματα αυτά συνήθως δεν ενδιαφέρονται για την έρευνα και την καινοτομία, αφήνοντας έκθετους τους επιστήμονες, εξηγεί η Λέονι ντε Γιονγκ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν στις Κάτω Χώρες και με ειδίκευση στα ακροδεξιά κόμματα.

Ριζικές περικοπές

Η Ολλανδία – η οποία είναι παγκοσμίως πρωτοπόρος στην επιστήμη – συγκαταλέγεται μεταξύ των εθνών που βλέπουν δραστικές αλλαγές στο ερευνητικό τους σύστημα. Όπως αποκαλύφθηκε τον προηγούμενο μήνα, οι δημόσιες δαπάνες για τα πανεπιστήμια και την έρευνα θα περικοπούν, βάσει του ετήσιου κυβερνητικού προϋπολογισμού, κατά 1 περίπου δισεκατομμύριο ευρώ, γεγονός που θα θέσει σε κίνδυνο τις ερευνητικές υποτροφίες και την οικονομική υποστήριξη της Ανοιχτής Επιστήμης και των διεθνών φοιτητών.

Οι περικοπές ισοδυναμούν με την κατάργηση περίπου ενός μεγάλου πανεπιστημίου σε μια χώρα που έχει μόνο 14, λέει ο φαν ντεν Μπεργκ. Αρκετά πανεπιστήμια έχουν ήδη παγώσει τις προσλήψεις κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, ενώ το Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ χαρακτήρισε τις περικοπές ως τις μεγαλύτερες που έχουν συμβεί από τη δεκαετία του 1980.

Ένα από τα μεγαλύτερα θύματα των περικοπών του προϋπολογισμού είναι οι επιχορηγήσεις εκκίνησης και τόνωσης που θεσπίστηκαν το 2022 για να δώσουν σε νέους και υφιστάμενους ακαδημαϊκούς μια εφάπαξ επιχορήγηση 300.000 ευρώ που θα μπορούσε, μεταξύ άλλων, να αξιοποιηθεί για την πρόσληψη διδακτορικών φοιτητών και εργαστηριακών βοηθών.

«Ο στόχος αυτών των επιχορηγήσεων ήταν να δημιουργηθεί χώρος για ανεξάρτητη έρευνα με γνώμονα τα εκάστοτε ερευνητικά ενδιαφέροντα, αλλά και να μειωθεί η εργασιακή πίεση», λέει ο Έντι Μπρούμελμαν, πρόεδρος της Young Academy, μιας επιστημονικής ομάδας στο Άμστερνταμ. Άλλωστε, οι Ολλανδοί ακαδημαϊκοί έχουν επανειλημμένα απεργήσει τα τελευταία χρόνια λόγω του μεγάλου φόρτου εργασίας.

Ωστόσο, όπως εξηγεί ο Μπρούμελμαν, με την κατάργηση των κονδυλίων αυτών, οι νέοι ακαδημαϊκοί θα εξαρτώνται ακόμη περισσότερο από τις ανταγωνιστικές επιχορηγήσεις της αγοράς και του ήδη επιβαρυμένου Ολλανδικού Συμβουλίου Έρευνας (NWO), το οποίο, εξάλλου, ήδη πλήττεται από τις περικοπές. Οι αλλαγές στην κρατική χρηματοδότηση υπολογίζεται πως θα αφαιρέσουν 30 εκατομμύρια ευρώ ετησίως από τον προϋπολογισμό του NWO για επιστημονικές υποδομές, ενώ τα κονδύλια για την Ανοικτή Επιστήμη θα μειωθούν στο μισό.

Σε μια ξεχωριστή δέσμη περικοπών, η νέα κυβέρνηση κατήργησε τις τελευταίες δόσεις του Εθνικού Ταμείου Ανάπτυξης της Ολλανδίας, το οποίο υποστήριζε έργα πράσινου υδρογόνου και ιατρικής έρευνας, εξοικονομώντας 6,8 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η μετανάστευση σε πρώτο πλάνο

Οι διεθνείς φοιτητές βρίσκονται επίσης στο στόχαστρο της κυβέρνησης, καθώς ο κυβερνητικός συνασπισμός, προκειμένου να διασφαλίσει ότι θα μειωθεί ο αριθμός τους, περικόπτει σχεδόν 300 εκατομμύρια ευρώ από τον προϋπολογισμό για την πανεπιστημιακή εκπαίδευση.

Εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας, Πολιτισμού και Επιστημών δήλωσε ότι η κυβέρνηση έχει επιλέξει να δώσει προτεραιότητα στην ασφάλεια και την υγειονομική περίθαλψη, καθώς και να διασφαλίσει ότι «οι άνθρωποι θα έχουν περισσότερα χρήματα στο πορτοφόλι τους» (η κυβέρνηση μειώνει τη φορολογία φυσικών προσώπων). «Για να γίνει αυτό εφικτό, δυστυχώς, απαιτούνται περικοπές σε πολλούς τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και της επιστήμης», σημειώνει.

Πέρα όμως από αυτό, το ολλανδικό κοινοβούλιο εξετάζει έναν νόμο για την «ισορροπημένη διεθνοποίηση», που σκοπό του θα έχει τον περιορισμό της αγγλόφωνης διδασκαλίας και έρευνας, η ανάπτυξη της οποίας έχει συμβάλει στην προσέλκυση διεθνών ταλέντων. Η ανησυχία των πανεπιστημίων είναι μεγάλη, αφού, εάν ο νόμος περάσει, θα πρέπει να ζητείται ειδική άδεια για τη διδασκαλία των προπτυχιακών μαθημάτων στα αγγλικά ή σε κάποια άλλη ξένη γλώσσα. Μέχρι στιγμής δεν είναι σαφές πόσα μαθήματα θα πρέπει να προσαρμοστούν στα ολλανδικά, λέει ο φαν ντε Μπεργκ, αλλά η κίνηση αυτή δεν είναι απίθανο να προκαλέσει τη φυγή ξένων ακαδημαϊκών, οι οποίοι δεν θέλουν ή δεν μπορούν να διδάξουν στη γλώσσα αυτή. «Φοβόμαστε για διαρροή των πιο ταλαντούχων ανθρώπων», καταλήγει.

Οι πολιτικές αυτές ευθυγραμμίζονται με τους στόχους κομμάτων, στην ατζέντα των οποίων βρίσκεται ως κεντρικό ζήτημα η μετανάστευση, λέει η Λέονι ντε Γιονγκ. «Αυτό είναι, στο τέλος της ημέρας, το μόνο πράγμα που τους ενδιαφέρει», σημειώνει, «οι ψηφοφόροι τους δεν ενδιαφέρονται για την καινοτομία». Μάλιστα, προσθέτει πως, πέρα από την αδιαφορία για την έρευνα, πολύ ανησυχητική είναι και η γενικότερη εχθρική στάση των κομμάτων αυτών προς τα πανεπιστήμια, αφού βλέπουν τα πανεπιστημιακά ιδρύματα ως προπύργιο της αριστερής «κατήχησης». Έτσι, η τριτοβάθμια εκπαίδευση μεταβάλλεται σε δελεαστικό στόχο για τις σχεδιαζόμενες περικοπές.

Παραμέληση της επιστήμης

Στην Ιταλία, μετά την εκλογική νίκη του ακροδεξιού κόμματος Αδελφοί της Ιταλίας της πρωθυπουργού Τζ. Μελόνι, η χρηματοδότηση για τα πανεπιστήμια μειώθηκε κατά περίπου 500 εκατομμύρια ευρώ, δήλωσε εκπρόσωπος της Διάσκεψης των Πρυτάνεων των Ιταλικών Πανεπιστημίων. Σύμφωνα με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο, η μείωση αυτή προέκυψε, εν μέρει τουλάχιστον, ως επακόλουθο της πρόωρης αξιοποίησης, εντός του 2023, ενός τμήματος της χρηματοδότησης.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο η ακροδεξιά που παραμελεί την επιστήμη. Η νέα κεντροδεξιά κυβέρνηση της Γαλλίας απογοήτευσε τους επιστήμονες, καθώς, στην προσπάθειά της να μειώσει το δημόσιο χρέος, κατήργησε τις μακροπρόθεσμες αυξήσεις του προϋπολογισμού.

Όπως τονίζει ο πρόεδρος του εκτελεστικού συμβουλίου του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου του Αϊντχόβεν στην Ολλανδία, Ρομπέρ-Ζον Σμιτς, η άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων που επικεντρώνονται εμμονικά στη μετανάστευση προοιωνίζεται επικίνδυνες εξελίξεις για την έρευνα. «Πρόκειται», όπως εξηγεί, «για κόμματα προσηλωμένα σε ένα ζήτημα». Όσον αφορά την επιστήμη, «φαίνεται να μην ενδιαφέρονται ιδιαίτερα και γι’ αυτό δεν έχουν συγκεκριμένη πολιτική πρόταση».

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr