Σήμερα, υπάρχουν στην Ε.Ε τόσοι άνεργοι και υποαπασχολούμενοι, όσο ολόκληρος ο πληθυσμός της Ελλάδας και της Ολλανδίας μαζί! Αν δεν κάνουμε κάτι, σύντομα θα έχουμε τόσους ανέργους, όσους ο ολόκληρος πληθυσμός της Ισπανίας. Γιατί λοιπόν να παλέψει κανείς για την ευρωπαϊκή ενοποίηση, όταν τόσοι πολλοί από εμάς αποκλείονται από τα προσδοκώμενα οφέλη της;

Σε κάποιο βαθμό, η πανευρωπαϊκή ανεργία είναι συγκυριακή. Η κρίση χρέους έχει οδηγήσει στην ταυτόχρονη υιοθέτηση πολιτικών λιτότητας από όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε, σε βαθμό πέραν του αναγκαίου. Γιατί αν η λιτότητα είναι, π.χ., απαραίτητη για μία χώρα με διψήφιο έλλειμμα, όπως η Ελλάδα, τι να πει κανείς για την Ιταλία, η οποία έχει πρωτογενές πλεόνασμα (!) και στιβαρή παραγωγική βάση; Είναι απαραίτητη εκεί η λιτότητα; Οι Γερμανοί βεβαίως αντιτείνουν ότι η Ιταλία έχει υψηλό χρέος. Μα πάντα είχε υψηλό χρέος! Αφού ΔΕΝ έχει έλλειμμα ώστε να αυξάνεται αυτό το χρέος, είναι ανάγκη να το λύσουμε τώρα το θέμα; Ακόμη και οι πρωτοετείς φοιτητές των οικονομικών καταλαβαίνουν ότι όταν ακολουθούμε περιοριστικές πολιτικές ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ, σκάβουμε τον λάκκο μας, αφού κανείς δεν αγοράζει τίποτε από όσα παράγουμε.

Ο δεύτερος συγκυριακός λόγος είναι η τραγική κατάσταση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Εξαιτίας αυτής της κατάστασης, έχουν κοπεί οι γραμμές πίστωσης και έχει ψοφήσει η διατραπεζική αγορά. Και όπως όλοι γνωρίζουμε, χωρίς πίστωση ο καπιταλισμός δεν λειτουργεί. Ευτυχώς, ο «Σούπερ Μάριο» Ντράγκι της ΕΚΤ έχει πάρει τ' όπλο του και ήδη βλέπουμε τα πρώτα θετικά αποτελέσματα σε αυτό το μέτωπο.

Πέραν των συγκυριακών λόγων της ύφεσης και της πιστωτικής ασφυξίας όμως, υπάρχουν και δομικοί λόγοι που προκαλούν αύξηση της ανεργίας. Οι Ευρωπαϊκές οικονομίες έχουν πάψει πια να είναι ανταγωνιστικές. Αναφέρω ενδεικτικά ότι η παραγωγικότητα στην Ε.Ε βρίσκεται στο 80% της αντίστοιχης Αμερικανικής, ενώ στον Ευρωπαϊκό Νότο είναι κάτω από το 50% σε σχέση με την Αμερικανική. Γιατί λοιπόν να επενδύσει κανείς εδώ;

Επιπλέον, παρότι ξοδεύουμε ανάλογο ποσοστό του ΑΕΠ στην εκπαίδευση με τις ΗΠΑ (και έχουμε το ίδιο περίπου ΑΕΠ), τα πανεπιστήμιά μας είναι πολύ χειρότερα. Με την εξαίρεση των Σκανδιναβικών κρατών, επενδύουμε πολύ λιγότερα στην έρευνα και την ανάπτυξη, απ' ότι επενδύουν οι Αμερικάνοι, όπου η ανεργία μειώνεται διαρκώς.

Οι εργασιακές μας σχέσεις, επίσης, είναι έτσι δομημένες που προστατεύονται τόσο πολύ αυτοί που είναι «εντός», ώστε να μην έχουν οι επιχειρήσεις κίνητρο να προσλάβουν, διότι είναι σαν να παντρεύονται τον υπάλληλο. Περιττό να αναφερθεί ότι η Ευρώπη έχει και σοβαρό δημογραφικό πρόβλημα, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού (κάτι που δεν ισχύει στις ΗΠΑ). Την ίδια στιγμή όμως, ενώ ο πληθυσμός μας γηράσκει, οι κοινωνικές παροχές αυξάνονται με δυσανάλογους της κατάστασης ρυθμούς. Για παράδειγμα, ενώ ο μ.ο ζωής στη Γαλλία έχει αυξηθεί κατά 6,1 χρόνια από το 1965, το όριο συνταξιοδότησης έχει μειωθεί κατά 8,9 χρόνια από τότε! Παράλληλα, η Ε.Ε, με μόλις 9% του πληθυσμού του πλανήτη, ξοδεύει το 60% και πλέον των παγκόσμιων κοινωνικών παροχών (έλεος). Για να καταλάβετε τη σύγκριση, η Αμερική, η μοναδική υπερδύναμη του πλανήτη κάνει το 42% των αμυντικών δαπανών όλου του κόσμου. Με άλλα λόγια, είμαστε μία υπερδύναμη στις κοινωνικές παροχές πολύ ισχυρότερη από την Αμερικανική στρατιωτική υπερδύναμη.

Και τέλος, παράγουμε μεν τα καλύτερα κρασιά, τυριά και αυτοκίνητα του κόσμου και είμαστε πρώτοι παγκοσμίως στην ποιότητα του πρωτόγονους και δευτερογενούς τομέα της οικονομίας μας, αλλά στις νέες τεχνολογίες και στην πληροφορική η Ασία και η Αμερική μας αφήνουν πίσω.

Φυσικά, η πρόκληση για την Ευρώπη δεν είναι να γίνει Ασία, ούτε Αμερική. Σίγουρα όμως πολλά πράγματα πάνε στραβά στην οργάνωση της οικονομίας της και γι' αυτό δεν δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας. Χωρίς να χάσει τον κοινωνικό του χαρακτήρα, το μοντέλο μας πρέπει να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες. Αλλιώς θα καταρρεύσει ούτως ή άλλως και πολύ πιο βίαια απ' ό,τι περιμένουμε.