Όχι βέβαια γιατί τον συμπαθούσαν, αλλά αφ’ ενός μεν  επειδή παρείχε μία έστω στοιχειώδη σταθερότητα και αφ’ ετέρου επειδή είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι πολλές φορές  ένα φρικτό καθεστώς αντικαθίσταται από ένα φρικτότερο ιδιαίτερα στη ευρύτερη  περιφέρεια της Μέσης Ανατολής. Παρενθετικά να πούμε ότι κάποτε θα  μάθουμε για τις «υπόγειες» διαβουλεύσεις των ισχυρών δρώντων αλλά και για τον ρόλο που έπαιξαν κάποια στελέχη του Άσαντ όπως ο Αρχηγός της Μουχαμπαράτ (Υπηρεσίας Πληροφοριών και Ασφαλείας) Χουσάμ Λούκα  στην… «εξάτμιση» του καθεστώτος και την αναίμακτη κατάληψη της Δαμασκού από τους αντάρτες της αντιπολιτεύσεως!

Προβληματισμοί για την «μετά – Άσαντ» Συρία

                  Διπλωματικές αντιπροσωπείες πολλών χωρών, ακόμα και των ΗΠΑ 
έκαναν ουρά τις τελευταίες ημέρες για να συναντήσουν  νέο «ηγεμόνα» της Συρίας προσδίδοντας του νομιμότητα, τον  Αρχηγό της σαλαφιστικής τζιχαντιστικής  Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ –ΧΤΣ (Hayat Tahrir al-Sham -HTS), Αμπού Μοχάμεντ Αλ Τζολάνι ο οποίος ήταν μέχρι τώρα επικηρυγμένος από τις ΗΠΑ με 10 εκατομμύρια δολάρια. Σε μία προσπάθεια αλλαγής της εικόνας του εγκατέλειψε το πολεμικό του όνομα και παρουσιάζεται πλέον με το κανονικό του Άχμαντ αλ Σαράα, φορώντας κοστούμι και με τριμαρισμένο το  μούσι του, στις δηλώσεις του και στις συνεντεύξεις του επιδιώκει να δημιουργήσει διεθνώς μία εικόνα μετριοπαθούς θρησκευόμενου  ηγέτη και να παράξει … ελπίδα για το μέλλον της Συρίας! 

Πόσο όμως θα μπορούσε να αλλάξει ένα πρώην στέλεχος της Αλ Κάιντα στο Ιράκ για χρόνια στο πλευρό του αρχιτρομοκράτη Αλ Ζαρκάουι και αργότερα στην κλειστή ηγετική ομάδα του Αλ Μπαγντάντι του ISIS; Όταν μάλιστα από το 2018 και μετά μετέτρεψε την περιφέρεια της Ιντλίμπ όπου είχε συγκεντρωθεί ένας ετερόκλητος πληθυσμός 4 περίπου εκατομμυρίων, σε μία μικρή εντελώς ισλαμιστική αυτοδιοικούμενη «χώρα» χρησιμοποιώντας κάθε μέσο και φυσικά άπλετη βία; Ας μην ξεχνάμε ότι στην Ιντλίμπ υπήρξαν πολυήμεροι πανηγυρισμοί για τις τρομοκρατικές επιθέσεις και της φρικαλεότητες της Χαμάς στο Ισραήλ την 7^ηΟκτωβρίου.

Μπορεί να λέμε ότι το κεφάλαιο του 14χρονου εμφυλίου πολέμου ο οποίος  με τόσους εξωτερικούς δρώντες δεν ήταν και τόσο… εμφύλιος έκλεισε.  Αλλά δεν μπορούμε  να αποκλείσουμε μία νέα «εμφύλια» σύγκρουση με διαφορετικούς συσχετισμούς αυτήν   φορά μιας και στην Μέση Ανατολή ισχύει ο κανόνας «οι σημερινοί φίλοι και σύμμαχοι, πολλές φορές αυριανοί αντίπαλοι και αδυσώπητοι εχθροί»! Πολλές οι προκλήσεις για το μέλλον της κατακερματισμένης Συρίας μιας χώρας που εμπεριέχει εθνικό-θρησκευτικές πολυπλοκότητες, ανταγωνιστικές φατρίες, σεχταρισμό και πάμπολλες αντιφάσεις. Θα μπορούσε το υπό διαμόρφωση καθεστώς να σταθεροποιήσει και να ανοικοδομήσει την χώρα εξαλείφοντας  το χάος για το οποίο ο Αλ Τζολάνι έχει δηλώσει ότι δεν είναι τρύπα αλλά σκάλα για να φθάσεις στον προορισμό σου; Και ποιος είναι αυτός ο προορισμός όταν στην πρώτη του δημόσια ομιλία του μετά την προσευχή στο ιστορικό τέμενος των Ομεϋαδών, μίλησε για νίκη του ισλαμικού έθνους;

Είναι  εφικτή άραγε η δημιουργίας μίας… ενιαίας Συρίας; Αυτοί που γράφουν τις δηλώσεις των πρωθυπουργών και των υπουργών στην Δύση περί ενότητας, δημοκρατίας και… συμπερίληψης (μιας και είναι της μόδας η λέξη) έχουν καταλάβει τι ακριβώς είναι η Συρία, τι έχει συμβεί και τι συμβαίνει αυτή την περίοδο; Έχουν κατά νου άραγε κάποια επιτυχημένη δημοκρατία στον αραβικό κόσμο; Και ποια «συμπερίληψη» υπάρχει όταν η μεταβατική κυβέρνηση της Συρίας που σχημάτισε ο Άχμαντ αλ Σαράα είναι η ίδια η ισλαμιστική της Ιντλίμπ;

Ο μεταβατικός πρωθυπουργός Μοχάμεντ Αλ Μπασίρ που ήταν «πρωθυπουργός» και στην Ιντλίμπ έχει δηλώσει ότι η κυβέρνηση του  θα υπηρετήσει μέχρι τις αρχές Μαρτίου, αλλά δεν διευκρινίζει τι θα συμβεί μετά από αυτήν την ημερομηνία. Να θυμίσουμε ότι μεταβατικός ήταν και ο Νταμπέιμπα στην Λιβύη για να κάνει μετά από 8 μήνες εκλογές και είναι τέσσερα χρόνια μετά ακόμα πρωθυπουργός! Θα γίνουν εκλογές και αν ναι με ποιο σύνταγμα και ποιο εκλογικό νόμο; Πως θα επιτευχθεί συμφωνία με  όλες τις κοινότητες, τις φατρίες, τις πολιτοφυλακές και τις ξένες δυνάμεις. Το νέο σύνταγμα θα βασίζεται μήπως στον ισλαμικό νόμο (σαρία); 

Η Τουρκία εδραιώνει την επιρροή και την ηγεμονία της και μόνον ο Έλληνας Πρωθυπουργός φαίνεται ότι δεν είναι σε θέση να εξάγει συμπεράσματα για τον ρόλο της Τουρκίας όπως πριν από λίγες ημέρες δήλωσε στις Βρυξέλλες. Η  Άγκυρα έχει αρνηθεί επισήμως οποιαδήποτε ανάμειξη στην ανατροπή του Άσαντ αλλά είναι πασιφανής η σοβαρή εμπλοκή της,  χωρίς την οποία οι επιχειρήσεις των ανταρτών δεν θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν. Αυτό είπε και ο Τραμπ.

Μπορεί ο λεγόμενος Συριακός Εθνικός Στρατός (SNA), ένα συνονθύλευμα μισθοφόρων Τουρκμένων και λοιπών τουρκογενών τζιχαντιστών από πολλές χώρες ακόμα και Ουιγούρων να έχει εξελιχθεί σε αναπόσπαστο κομμάτι του Τουρκικού Στρατού αλλά είναι πολύ ισχυρή η σχέση και με την XTΣ (HTS) και μάλιστα προσωπική μεταξύ Χακάν Φιντάν από την περίοδο που ήταν Αρχηγός της ΜΙΤ και του Αλ Τζολάνι. Η γλώσσα του σώματος μίλησε κατά την διάρκεια της πρόσφατης συνάντησης τους στην Δαμασκό.

Ο ρόλος της Τουρκίας και το νέο-οθωμανικό όραμα του Ερντογάν

Ο Ερντογάν δεν έκρυψε ποτέ το νέο-οθωμανικό του όραμα όπως γενικά περιγράφεται και στον Εθνικό Όρκο (Mîsâk-ı Millî) που ψηφίστηκε από το τελευταίο Οθωμανικό Κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο 2020 αποσκοπώντας στο να γίνει μια μεγάλη περιφερειακή δύναμη. Η κυριαρχία της στην Συρία είναι ένα σημαντικό βήμα. Δεν είναι μόνο οι εμβληματικές επισκέψεις Καλίν και Φιντάν στην Δαμασκό. Κυβερνητικοί Αξιωματούχοι και πράκτορες των Τουρκικών Υπηρεσιών Πληροφοριών και Ασφαλείας βρίσκονται στην Δαμασκό, την Χάμα, την Χομς και το Χαλέπι! Χθες μάλιστα ανακοινώθηκε ότι ο νέος Αρχηγός της Μουχαμπαράτ ορίστηκε ο έμπιστος του Αλ Τζολάνι αλλά και του Φιντάν ισλαμιστής Ανάς Χατάμπ. Το πιο βασικό όμως είναι ότι  η Άγκυρα έχει αναλάβει τον «καλλωπισμό» του νέου καθεστώτος μάλλον «δια χειρός» Φαχρετίν Αλτούν του Διευθυντή Στρατηγικής Επικοινωνίας της Προεδρίας της Τουρκίας.

Το φοβικό σύνδρομο της «Συνθήκης των Σεβρών» κάνει τους Τούρκους να αντιλαμβάνονται τους Κούρδους ως υπαρξιακή απειλή και  θα κάνουν τα πάντα για να μπλοκάρουν οποιαδήποτε κουρδική αυτόνομη οντότητα μέσα στην Συρία. Ο Τούρκος ΥΠΕΞ και πρώην αρχικατάσκοπος Χακάν Φιντάν επαναλαμβάνει ότι «οι Κούρδοι δεν έχουν καμία θέση ως ξεχωριστή οντότητα στην Συρία». Η προσπάθεια επαναπροσδιορισμού  του πλαισίου  της Συνθήκης της Λωζάνης στα νότια σύνορα της είναι ολοφάνερη. Και αυτή η προσπάθεια υλοποιείται δυστυχώς με την ανοχή της διεθνούς κοινότητας στην κατοχή των 11 χιλιάδων περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων της συριακής επικράτειας μετά τις τρεις εισβολές του τουρκικού στρατού, τον Αύγουστο του 2016 « Ασπίδα του Ευφράτη », τον Ιανουάριο του 2018« Κλάδος Ελαίας »και τον Οκτώβριο του 2019 « Πηγή Ειρήνης ». 

Σε μία ελεγχόμενη από την Άγκυρα  Συρία ο κατασκευαστικός και μεταποιητικός κλάδος της Τουρκίας εκτιμάται ότι θα κερδίσει την μερίδα του λέοντος στα προγράμματα ανοικοδόμησης, το κόστος της οποίας υπολογίζεται επιεικώς σε 450 δις δολάρια. Ενώ δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε και στον αμφιλεγόμενο αγωγό φυσικού αερίου Κατάρ-Συρίας-Τουρκίας που η είχε παγώσει λόγω Άσαντ και του εμφυλίου πολέμου. Με αυτόν τον αγωγό μήκους περίπου 1600 χιλιομέτρων θα συνδεθούν  τα υπεράκτια αποθέματα φυσικού αερίου του Κατάρ στο «South Pars» με τα τουρκικά λιμάνια κάνοντας την  Τουρκία σημαντικό  ενεργειακό  κόμβο. 

Επιπτώσεις στον Ελληνισμό

Η Τουρκία προσπαθεί να κρυφτεί και η  ….χαρά δεν την αφήνει!  Ο  Υπουργός Μεταφορών και Υποδομών της Τουρκίας Αμπντουλκαντίρ Ουράλογλου δήλωσε  με ενθουσιασμό ότι η χώρα του θα αναλάβει να αποκαταστήσει τις συγκοινωνιακές και άλλες υποδομές της Συρίας και το πιο απειλητικό ότι  θα …οριοθετήσει ΑΟΖ με την Συρία. Παρά το γεγονός ότι εκτιμούταν ότι αργά η γρήγορα η Άγκυρα θα προσπαθήσει ελέγχοντας την Δαμασκό να προχωρήσει  πάνω στο μοντέλο του Τουρκολιβυκού Μνημονίου σε μία τέτοια ενέργεια, εμπλέκοντας μάλιστα και το ψευδοκράτος,  Αθήνα και Λευκωσία παρακολουθούσαν απαθείς εμπιστευόμενες κάποιους «επαγγελματίες καθησυχαστές». Θα μπορούσαν μάλιστα να ζητήσουν επιτακτικά και τον διορισμό Έλληνα διπλωμάτη ως απεσταλμένο ΕΕ για την Συρία και την ουσιαστική εμπλοκή της. 

Το αφήγημα για ήρεμα νερά στις ελληνοτουρκικές σχέσεις μετά τον αυτοπεριορισμό και αυτοεγκλωβισμό της Ελλάδας με την πολιτική Διακήρυξη των Αθηνών και τα όσα τραγελαφικά έγιναν μέσα στο 2024 έχει καταρρεύσει. Για μία  ακόμα φορά η Τουρκία επιχειρεί να περιορίσει τον Ελληνισμό και από πλευρά της …«καλά κάνει» μιας και γνωρίζει τα φοβικά μας σύνδρομα και ότι οι ενέργειες της δεν θα έχουν κόστος. Τα παρουσιαζόμενα ως αυστηρά μηνύματα και οι σπαραξικάρδιες επικλήσεις του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου των Θαλασσών απλά κάνουν εμφανή την αμηχανία της ελληνικής πλευράς η οποία για μία ακόμα φορά μετά το Τουρκολιβυκό μνημόνιο σύρεται από τα γεγονότα. 

Κίνδυνος για μία νέα εμφύλια σύγκρουση

Είκοσι περίπου ημέρες  μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ η κατάσταση στη Συρία προς το παρόν παρουσιάζεται σχετικά ήρεμη αν και είναι χωρίς αμφιβολία ευμετάβλητη. Οι  Σύριοι μετά από 14 χρόνια πολέμου είναι εξουθενωμένοι και παρακολουθούν απλά τις εξελίξεις.Πολλοί  εύχονται να επιτευχθεί εθνική συμφιλίωση, δημοκρατική διακυβέρνηση και αποκατάσταση της κυριαρχίας της χώρας. Όμως σημαντικές θρησκευτικές κοινότητες όπως οι Αλαουίτες , οι Χριστιανοί ακόμα και πολλοί σουνίτες κοσμικοί εκτός φατριών έχουν σοβαρές αμφιβολίες αν είναι ειλικρινές το πρόσωπο που προβάλουν οι τζιχαντιστές του  Αλ Σαράα. Ελλοχεύει όμως πάντα ο κίνδυνος, η κατακερματισμένη αυτή χώρα να αντιμετωπίσει μία νέα εμφύλια σύγκρουση όπως προαναφέρθηκε στην αρχή της παρούσας ανάλυσης με νέους συσχετισμούς.

Επίλογος

Η Συρία που γνωρίσαμε έχει πάψει να υπάρχει. Υπάρχει μία τεκτονική μετατόπιση που δημιουργεί σοβαρές πολλαπλές  και πολυδιάστατες  προκλήσεις που αντηχούν πολύ πιο πέρα από την ίδια την χώρα. Στην υπό διαμόρφωση ερειπωμένη «μετά- Άσαντ» Συρία,  έχει αναμφίλεκτα  βασικό ρόλο η Τουρκία η οποία έστω και αν δεν μας αρέσει εμπεδώνει την περιφερειακή της επιρροή και ισχύ κάτω από ένα νέο-οθωμανικό όραμα που αναπόφευκτα επηρεάζει αρνητικά τα εθνικά μας συμφέροντα.

Οι Τούρκοι βρίσκονται πλέον παντού και  ετοιμάζονται πέρα από το έργο της ανοικοδόμησης να αναλάβουν και την ανασυγκρότηση των νέων Συριακών Ενόπλων Δυνάμεων με κορμό την ΧΤΣ κάτι που θεωρούμε ότι θα πρέπει να ανησυχήσει το ΝΑΤΟ. Αλλά ποιος θα το θέσει στην Συμμαχία; HΕλλάδα; Το γεγονός ότι τουρκικές σημαίες κυματίζουν όχι μόνο στην Ιντλίμπ και στο Χαλέπι αλλά σε πολλές πόλεις και μέσα στην Δαμασκό βεβαίως  και δεν αρέσει σε αραβικές χώρες όπως η Αίγυπτος, τα ΗΑΕ, η Ιορδανία αλλά και η σιωπηλή Σαουδική Αραβία αλλά προς το παρόν αν και ανησυχούν δεν αντιδρούν. Πάντως και το Ισραήλ θα πρέπει να ανησυχεί μετά την μεγάλη. Προχθές ο γιος του Τούρκου Προέδρου, Μπιλάλ διοργάνωσε μια μαζική συγκέντρωση στην Κωνσταντινούπολη καλώντας την Τουρκία να καταλάβει το Ισραήλ λέγοντας στα αλλάζοντα πλήθη : «Χθες η Αγία Σοφία, σήμερα το Τζαμί των Ομαγιάντ (Ομεϋαδών), αύριο το Αλ Άκσα (Ιερουσαλήμ) ». Μετά την κολοσσιαία επιτυχία της στην Συρία, «ανοίγει η όρεξη» της Άγκυρας και για άλλα σύνορα της καρδιάς του Ερντογάν και τον πιθανού διαδόχου του Χακάν Φιντάν. Ας το έχουν όλοι υπόψη τους.

Τέλος στις επόμενες ημέρες και εβδομάδες θα διαφανεί και το μέλλον του κουρδικού ζητήματος το οποίο θα εξαρτηθεί πρωτίστως από την στάση της επερχόμενης Διοίκησης Τραμπ η οποία ναι μεν διακηρύσσει ότι δεν διακυβεύονται στην Συρία αμερικανικά συμφέροντα πλην της ανόδου της τρομοκρατίας με την επανεμφάνιση του ISIS.  

Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και ιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτο Μεσογειακής Γεωστρατηγικής και Ασφάλειας 

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr