Αυτό όμως που έπρεπε να σηκώσει σάλο είναι το πλαίσιο στο οποίο αναφέρθηκε η μεταρρύθμιση. Η δημοσιογράφος ρωτά "πώς θα αλλάξει η Ελλάδα με τα λεφτά του Ταμείου Ανάπτυξης, δοθέντων και των προβλημάτων απορρόφησης του ΕΣΠΑ". Η απάντηση είναι "τον τελευταίο χρόνο είχαμε αύξηση της απορρόφησης ΕΣΠΑ και θα δούμε τις βέλτιστες πρακτικές, αλλά έχουμε και τις μεταρρυθμίσεις, την αναβάθμιση της ΑΑΔΕ και τα νέα αποταμιευτικά σχήματα". Με τη σειρά:

1. Στο ΕΣΠΑ απορροφήθηκαν περίπου €12 δις σε επτά χρόνια. Κατά μέσο όρο, λιγότερα από €2 δις το χρόνο. Αυτό δείχνει δύο πράγματα: (α) την ποιότητα των μηχανισμών του δημοσίου, (β) την διαμορφωμένη δυνατότητα απορρόφησης της ελληνικής οικονομίας. Πολύ σωστά, λοιπόν, ρωτά η δημοσιογράφος: "πώς θα απορροφηθούν €32 δις σε έξι χρόνια, ή €5.3 δις το χρόνο, πάνω από το νέο ΕΣΠΑ που θέλει απορρόφηση άλλων €3 δις το χρόνο;". Υπερτετραπλάσιοι οι πόροι!

2. Η απάντηση στο ερώτημα είναι (α) βελτίωση της απορρόφησης τον τελευταίο χρόνο και βέλτιστες πρακτικές, (β) μεταρρυθμίσεις όπως ΑΑΔΕ και αποταμιευτικά προϊόντα. Η απορρόφηση βελτιώθηκε γιατί λόγω covid κάπου €3 δις έφυγαν από τα αναπτυξιακά προς πυροσβεστικά μέτρα (σωστά, με συναίνεση των εταίρων) και γιατί για όλο το 2020 έχουν χαλαρώσει (μέχρις άρσεως) όλες οι διαδικασιακές απαιτήσεις - μέχρις απ' ευθείας αναθέσεις επιτρέπονται. Ποιές είναι οι βέλτιστες πρακτικές που θα επιτρέψουν την απορρόφηση να πηδήξει από τα δύο στα οκτώ δις; Εκτός αυτών έχουμε και τις άλλες μεταρρυθμίσεις, την ΑΑΔΕ ας πούμε. Για να καταλάβω:πόσο θα κοστίσει σε λογισμικό, υπολογιςτές, διαδικασίες, εκπαίδευση προσωπικού η αναβάθμιση των δυνατοτήτων σύλληψης της φοροδιαφυγής της ΑΑΔΕ; Μερικά εκατομμύρια (λίγα θα έλεγα), οπότε σε τι απαντάει ο σύμβουλος; Μήπως όμως η άλλη μεταρρύθμιση-παράδειγμα απαντά σε κάτι; Μόνον εάν καταθέσει την άποψη πως η μεταβατική περίοδος για τη μετατροπή του συστήματος επικούρησης από αναδιανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάπτυξης. Δηλαδή, οι αναπτυξιακοί πόροι που τόσο έχει ανάγκη η χώρα να γίνουν - αν ποτέ το επιτρέψει η ΕΕ - συντάξεις.

Για να είμαστε δίκαιοι, παρακάτω δόθηκε παράδειγμα με το πρόγραμμα Εξοικονομώ-Αυτονομώ. Θετικό ως πράσινο μέτρο, δεν θα το έλεγα όμως και υπόδειγμα της νέας εξωστρεφούς φιλοσοφίας.

Η ουσία είναι πως η Ελλάδα πρέπει να "τρέξει" έργα, πέραν του ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ, ύψους €40 δις σε έξι χρόνια (βάζω μια μόχλευση μόλις €8 δις από ΣΔΙΤ κλπ). Πρέπει να τα προσδιορίσει πρώτα. Λογικό και αναμενόμενο, ο κρατικός μηχανισμός με εμπειρία των €2 δις του ΕΣΠΑ να έχει δυσκολία να προσδιορίσει έργα πάω από €8 δις το χρόνο. Θα περίμενε κανείς να δει εμβληματικά έργα, έξω από τα γρανάζια των γνωστών διαδικασιών, με τη συμμετοχή μεγάλων παικτών. Βρισκόμαστε μόλις 45 μέρες από την κατάθεση του ελληνικού σχεδίου στην ΕΕ. Οι κουβέντες για φιλοσοφία που δεν συνοδεύονται από πραγματικές προτάσεις, που να απαντούν στα προβλήματα της συγκυρίας και στο συγκεκριμένο θεσμικό πλαίσιο, είναι βαρετές και ανούσιες.