Έτσι και τώρα βρεθήκαμε για μιαν ακόμη φορά ενόψει μιας νέας αυθαιρεσίας των Βρετανών οι οποίοι αποφάσισαν και διέταξαν εν κρυπτώ την αποψίλωση του δασυλλίου Ξυλοφάγου επικαλούμενοι λόγους ασφάλειας λόγω παρακείμενου πεδίου βολής, αλλά και πατώντας πάνω σε ασύγγνωστη και ανάρμοστη και βάναυση συμπεριφορά σε βάρος αθώων… πτηνών από μέρους μερίδας ασυνείδητων Κυπρίων αγροτών. 

Το θέμα των ΒΒ εκτείνεται σε βάθος χρόνου εξηκονταετίας και επεχειρήθη από μέρους των Βρετανών να καταστεί περίπλοκο και δυσεπίλυτο μέσα από τη Συνθήκη Εγκαθίδρυσης (ΣΕ) της Κυπριακής Δημοκρατίας (ΚΔ). Η Συνθήκη Εγκαθίδρυσης είναι αυτή καθεαυτή βεβαρημένη με πολλές σελίδες λεπτομερειακής κατοχύρωσης των δικαιωμάτων πρόσβασης, χρήσης (αν όχι και κατάχρησης) του εδάφους, εναερίου και θαλασσίου χώρου της ΚΔ τόσο εντός όσο και εκτός ΒΒ. (Η τελευταία αναφορά μας παραπέμπει στις διαβόητες περιοχές διακατοχής και άλλες εγκαταστάσεις οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της ΣΕ). Οι δεκάδες σελίδες των Παραρτημάτων της ΣΕ καθορίζουν με σαφή τρόπο αυτά τα δικαιώματα. Το ίδιο το κείμενο της ΣΕ στα δώδεκα του άρθρα δίνει το στίγμα της ύπαρξης της Συνθήκης ως διακρατικής συμφωνίας διασφάλισης της μονιμότητας της Βρετανικής στρατιωτικής παρουσίας επί της ελληνικής νήσου.

Η εξασφάλιση άτεγκτων όρων μόνιμης βρετανικής στρατιωτικής παρουσίας στη νήσο μας γίνεται με ένα κεκαλυμμένο και ύπουλο θα έλεγε κανείς τρόπο. Από τη μια αναφέρεται στην ΣΕ ότι δεν είναι πρόθεση του Ηνωμένου Βασιλείου να ιδρύσει «κράτος εν κράτει» έχοντας εξασφαλίσει την παρουσία των Βάσεών τους στο διηνεκές. Από την άλλη, όμως, η δεδηλωμένη άρνηση τέτοιας πρόθεσης αυτομάτως αναιρείται από τη φύση και τη δομή την οποία οι Βρετανοί επιδίωξαν να δώσουν στις Βάσεις τους. Τις ονόμασαν και τις δόμησαν ως «κυρίαρχες».

Ο όρος «κυρίαρχος» αποδίδεται μόνο σε κρατικές οντότητες. Αν και κατά το γράμμα της ΣΕ οι ΒΒ δεν είναι κράτος, επιδιώκεται κατ' ουσίαν να είναι μέσα από τη λειτουργία μιας ολοκληρωμένης κρατικής διοίκησης η οποία εμπερικλείεται στην όλη δομή της ούτω καλούμενης Διοίκησης των Κυριάρχων Περιοχών Βάσεων - ΔΚΠΒ (Sovereign Base Area Administration - SBAA).

Έτσι η «ΔΚΠΒ» διαθέτει Πολιτικό Διοικητή (πέραν του Στρατιωτικού), αστυνομία, δικαστήρια, ακτοφυλακή και τελωνεία. Δεν διαθέτει βέβαια Υπουργικό Συμβούλιο γιατί υπεύθυνη για τη χάραξη πολιτικής είναι η κυβέρνηση του Λονδίνου και οι καθ' ύλην αρμόδιοι Υπουργοί της, Άμυνας και Εξωτερικών. Μολαταύτα γίνεται αντιληπτό ότι οι Βρετανοί διά της εγκαθιδρύσεως καθορισμένων Περιοχών Βάσεων, από το 1959 και έκτοτε, έχουν προσδώσει και διατηρήσει απαράλλακτες κρατικές δομές στις Περιοχές των Βάσεών τους.

Η «ΔΚΠΒ» είναι δηλαδή στην πράξη προτεκτοράτο του Ηνωμένου Βασιλείου. Άλλωστε οι ίδιοι οι Βρετανοί ονομάζουν τη διοίκηση αυτή και λοιπά άλλα απομεινάρια της άλλωτε κραταιάς τους Αυτοκρατορίας (δεκαεπτά στο σύνολο), «υπερπόντιες εξαρτώμενες περιοχές». Το ζήτημα των ηθικών, οικονομικών αλλά και ιστορικών ευθυνών των Βρετανών για το παραστράτημα από την οδό της εφαρμογής της γνήσιας αυτοδιάθεσης στην περίπτωση της Κύπρου είναι τεράστιο.

Στο παρόν σύντομο σημείωμα αρκεί να αναφέρουμε ότι η πρόθεση των Βρετανών να συνδράμουν οικονομικά την ΚΔ ως αντίδωρο στην απρόσκοπτη λειτουργία των Βάσεών τους -η οποία κατά καιρούς μπορεί να μην συμπίπτει με τα καλώς νοούμενα κυπριακά συμφέροντα- έχει παραμείνει γράμμα κενό εδώ και πενήντα τρία χρόνια.

 

* Ο Γιώργος Λεβέντης είναι διευθυντής Φόρουμ Μελετών Διεθνούς Ασφάλειας. www.inter-secutity-forum.org, μέλος του Ευρωπαϊκού Ερευνητιού Δικτύου για τον Αφοπλισμό.