Παραγωγή χιλιάδων μεγαβάτ από φωτοβολταικά και ηλιοθερμικά πάρκα, που θα αναπτυχθούν σε 200.000 στρέμματα «καθαρής» δημόσιας γης απ’ άκρη σε άκρη στην Ελλάδα, δημιουργώντας σε βάθος χρόνου μέχρι και 60.000 θέσεις εργασίας, προβλέπει το επιχειρηματικό πλάνο «Project Helios», όπως ονομάζεται το μεγαλόπνοο σχέδιο εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από την Ελλάδα στη Γερμανία.

Ένα mega project, ίσως το μεγαλύτερο που έχει ποτέ σχεδιαστεί στην Ελλάδα - όχι μόνο στην ενέργεια, αλλά σε κάθε τομέα της οικονομίας- με προϋπολογισμό άνω των 20 δισ. ευρώ, αφού τόσο υπολογίζεται ότι θα κοστίσει μόνο ο εξοπλισμός (πάνελς, κλπ), και το οποίο προβλέπει τη δημιουργία μέχρι και 10.000 MW από ηλιακή ενέργεια, όσο περίπου είναι σήμερα όλη μαζί η ηλεκτρική ισχύς της χώρας από λιγνίτη, φυσικό αέριο, πετρέλαιο και ΑΠΕ !

Τα έργα αυτά, όπως εξήγησε την Πέμπτη στον γερμανό υφυπουργό Οικονομίας Σ. Καπφέρερ ο υπουργός ΠΕΚΑ Γ. Παπακωσταντίνου, θα αναπτυχθούν σε έκταση 200 τετραγωνικών χιλιομέτρων (200.000 στρεμμάτων), απαλλαγμένης από γραφειοκρατικά και νομοθετικά εμπόδια, με διαδικασίες «ολυμπιακών έργων», δηλαδή με μεθόδους fast track, ώστε να παρακαμφθούν τα προβλήματα που έχουν αντιμετωπίσει παρόμοιες επενδύσεις στην Ελλάδα (απανωτές προσφυγές στο ΣτΕ, κλπ).

Το μερίδιο που διεκδικεί η Ελλάδα

Εν συνεχεία, σύμφωνα με το σχέδιο - στο οποίο η Ελλάδα διαπραγματεύεται ένα μερίδιο της τάξης του 30%- η παραγόμενη ενέργεια θα εξάγεται στην Ευρώπη μέσω υποβρυχίων διασυνδέσεων, κατά το μοντέλο του επίσης γερμανικής εμπνεύσεως προγράμματος Desertec. Το τελευταίο αφορούσε στην παραγωγή ηλεκτρισμού με φωτοβολταϊκά στη Σαχάρα και τη μεταφορά του με υποβρύχια καλώδια στην Ευρώπη, με τη διαφορά ότι ενώ το ελληνικό «Desertec» υπόσχεται άμεσα αποτελέσματα, εκείνο παρουσιάζει πολλά τεχνικά και πολιτικά προβλήματα, λόγω της αναταραχής στις χώρες της Βορείου Αφρικής, και έχει «κολλήσει».

Απόσταση 2.400 χιλιομέτρων

Τα 10.000 MW (10 GW), που αναφέρονται στο σχέδιο ως η μέγιστη δυνατή παραγωγή ενέργειας από τον ήλιο, μπορούν να παράξουν… 14 τεραβατώρες ενέργειας, νούμερο, που ισοδυναμεί με το… 20% της ενέργειας που θα χρειάζεται η Ελλάδα για να καλύψει τις ανάγκες της το έτος 2020. Το κόστος, όπως είπαμε υπολογίζεται μόνο για τον εξοπλισμό στα 20 δισ. ευρώ, που σημαίνει ότι το σύνολο της επένδυσης θα είναι υψηλότερο. Διότι δεν έχει ακόμη γίνει ακριβής υπολογισμός για το κόστος που θα απαιτηθεί για την ενίσχυση των δικτύων ηλεκτρισμού και τη δημιουργία νέων, σε μια απόσταση 2.400 χιλιομέτρων, από την Ελλάδα ως τη Γερμανία.

Χάρτης με τη διαδρομή που θα ακολουθηθεί δεν υπάρχει- τόσο εντός Ελλάδας όσο και μετά τα σύνορα της χώρας ως τη Γερμανία- αφού ακόμη δεν έχει καθοριστεί ποια και που είναι αυτά τα 200.000 στρέμματα. Αλλά η λογική είναι περίπου η εξής : Υποβρύχια καλώδια, θα μεταφέρουν το ρεύμα από τα εγκατεστημένα φωτοβολταικά της Κρήτης, στην Πελοπόννησο, εκεί θα συνδέονται με το επίγειο δίκτυο και θα ακολουθείται μια διαδρομή βόρεια, διασχίζοντας όλη την Ελλάδα μέχρι τη Μακεδονία. Στα σύνορα, το ελληνικό δίκτυο θα ενώνεται με εκείνο π.χ. της Αλβανίας, της Βουλγαρίας, και των Σκοπίων, και αυτά με τη σειρά τους θα ενώνονται για παράδειγμα με τα αντίστοιχα της Ιταλίας, της Αυστρίας και της Ουγγαρίας, μεταφέροντας έτσι το ελληνικό ηλιακό ρεύμα μέχρι τα γερμανικά σύνορα.

Από πλευράς της κυβέρνησης καταβάλλεται προσπάθεια ώστε ένα μεγάλο μέρος του εξοπλισμού να παράγεται στην Ελλάδα, είτε από τις 5 υφιστάμενες εγχώριων συμφερόντων βιομηχανίες, είτε από νέες που θα ιδρυθούν (αμιγώς γερμανικές ή ελληνο-γερμανικές).

Εξαγωγές ενέργειας με αντάλλαγμα το κόστος των δικτύων

Το ενεργειακό σχέδιο «Ηλιος» στηρίζεται στη λογική «εξαγωγή καθαρής ενέργειας από τον ευρωπαικό Νότο με τα πλούσια ηλιακά αποθέματα προς τα μεγάλα κέντρα κατανάλωσης του ευρωπαικού Βορρά που παρουσιάζουν ελλείμματα». Στο πλαίσιο αυτό, θα κάνει χρήση μιας σειράς μηχανισμών που προβλέπονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, όπως αυτήν της «στατιστικής μεταφοράς». Οδηγία του 2009 προβλέπει στατιστικού τύπου μεταβιβάσεις μεταξύ κρατών- μελών : Δηλαδή εάν ένα κράτος έχει πλεόνασμα ενέργειας σε σχέση με ένα άλλο που παράγει ελλειμματικά, να του «παραχωρεί» το πλεόνασμα του. Παράλληλα, προβλέπονται κοινά έργα μεταξύ κρατών- μελών, δηλαδή μια χώρα μπορεί να χρηματοδοτήσει απευθείας ένα έργο παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ σε μια άλλη. Στην ουσία, η Ελλάδα που μετά την ολοκλήρωση του «σχεδίου Ηλιος» θα έχει πλεόνασμα σε ηλιακή ενέργεια θα εξάγει το ρεύμα αυτό στη Γερμανία (ή και αλλού), και σε αντάλλαγμα, η συμφωνία θα προβλέπει, ότι γερμανικές εταιρείες θα κατασκευάσουν επί ελληνικού εδάφους τα απαραίτητα δίκτυα.

Εκτός από τη Γερμανία, το ρεύμα μπορεί να αποστέλλεται και σε άλλες χώρες (π.χ. Ιταλία, όπου υπάρχει και έτοιμη υποβρύχια διασύνδεση δια της Αδριατικής, ισχύος 500 MW), ενδεχόμενο που αφήνει ανοικτό ο υπουργός Περιβάλλοντος-Ενέργειας Γ. Παπακωσταντίνου.

Ποιες είναι οι εκκρεμότητες

Εκκρεμότητες που πρέπει περαιτέρω να διερευνηθούν μεταξύ των δύο πλευρών, αφορούν στο ακριβές μερίδιο της Ελλάδας στο σχέδιο, στο ποιες ακριβώς είναι οι διαθέσιμες δημόσιες εκτάσεις προς αξιοποίηση, η μορφή που θα πάρει ο μηχανισμός υποστήριξης (FiT), καθώς και το τελικό σχήμα που θα πάρουν οι διμερείς συμφωνίες. Όσο για το ποιος θα πληρώσει τις ταρίφες του εξαγόμενου ρεύματος, η απάντηση είναι προφανώς οι γερμανοί καταναλωτές, όπως ακριβώς προβλεπόταν και στο Desertec. Λεπτομέρειες για το πρόγραμμα αναμένεται να ανακοινωθούν με την άφιξη στην Αθήνα, τον προσεχή Οκτώβριο, του υπ. Οικονομίας της Γερμανίας Φίλιπ Ρέσλερ.

Το κλείσιμο των πυρηνικών εργοστασίων της Γερμανίας

Η αρχική εξαγγελία του σχεδίου είχε γίνει πριν από μερικούς μήνες από τον υπουργό Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλγκανγκ Σόιμπλε. Ο τελευταίος πρότεινε συγκεκριμένα τη μεταφορά στην Ελλάδα του σχεδίου Desertec, και μίλησε για πρώτη φορά για την ανάγκη της Γερμανίας να αναπληρώσει την ενέργεια, που θα χάσει, από το κλείσιμο των πυρηνικών της εργοστασίων. Διότι, οι λόγοι που οι Γερμανοί ενδιαφέρονται για τον ελληνικό ήλιο, σχετίζονται τόσο με την αξιοποίηση της ενεργειακής τους τεχνογνωσίας, όσο κυρίως με την ανάγκη αναπλήρωσης της τροφοδοσίας τους σε ηλεκτρισμό από άλλες εναλλακτικές πηγές, αφού μέχρι και το 2022 έχουν πάρει την απόφαση να έχουν απεξαρτηθεί εντελώς από τα πυρηνικά. Μέχρι τότε θα πρέπει να έχει κλείσει και το τελευταίο πυρηνικό εργοστάσιο της χώρας, σύμφωνα με απόφαση της καγκελαρίου Μέρκελ, που έχει ψηφιστεί από τη γερμανική Βουλή. Εκτός από την επίλυση των προβλημάτων που απορρέουν από το κλείσιμο των πυρηνικών εργοστασίων της Γερμανίας, ένα άλλο όφελος που θα έχει το Βερολίνο αν επενδύσει στον ελληνικό ήλιο, σχετίζεται με το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, η οποία στη Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη γίνεται συνεχώς όλο και ακριβότερη.

Γιώργος Φιντικάκης