Σε βίντεό του στο TikTok με τίτλο «Η σκληρή αλήθεια για τα ενοίκια», ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξήγησε πως 7 στους 10 Έλληνες κατοικούν σε δικό τους σπίτι, όμως οι 3 στους 10 αναγκάζονται να νοικιάσουν και αυτοί αντιμετωπίζουν ένα μεγάλο πρόβλημα.
«Για πολλά χρόνια στη διάρκεια της κρίσης οι τιμές των ακινήτων και των ενοικίων ήταν παγωμένες. Ως αποτέλεσμα όμως, της οικονομικής ανάπτυξης είδαμε μια απότομη αύξηση στις αξίες των ακινήτων και μία πολύ απότομη αύξηση στα ενοίκια. Ο κατώτατος μισθός έχει αυξηθεί κατά 20%, τα ενοίκια όμως έχουν αυξηθεί περισσότερο», δήλωσε ο πρωθυπουργός και συμπλήρωσε πως όσοι ενοικιάζουν, αναγκάζονται να δώσουν ένα μεγάλο μέρος του μισθού τους στο ενοίκιο. Αποτέλεσμα αυτού είναι πολλοί νέοι ηλικίας 30-35 ετών να μένουν ακόμη με τους γονείς τους.
Το σχέδιο αντιμετώπισης της στεγαστικής κρίσης
Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στους λόγους που η στεγαστική κρίση υπάρχει και τους τρόπους που η κυβέρνηση μελετά ώστε να την αντιμετωπίσει. Η ζήτηση για ενοίκια, εξηγεί, είναι μεγαλύτερη από ότι είναι διαθέσιμα τα σπίτια. Η προσφορά είναι μεγαλύτερη από τη ζήτηση διότι υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια παλιάς κατασκευής τα οποία παραμένουν κλειστά και δεν έχουν επισκευαστεί. Επιπλέον, άλλα σπίτια κατευθύνονται προς την βραχυχρόνια μίσθωση, δηλαδή σε Airbnb ενώ μια άλλη αιτία είναι η Golden Visa.
Η κυβέρνηση, σύμφωνα με τον κ. Μητσοτάκη, αντιμετωπίζει το πρόβλημα με τους εξής τρόπους: «Βοηθάμε ιδιοκτήτες να ανοίξουν τα κλειστά διαμερίσματα όπως το ανακαινίζω εξοικονομώ και ανακαινίζω ενοικιάζω αλλά και μέσα από γενναίες φορολογικές δηλώσεις. Κτίρια και οικόπεδα που κάθονται μέσω του θεσμού κοινωνικής αντιπαροχής μπορούν να φτιαχτούν νέα σπίτια. Μέτρα και περιορισμούς στο Airbnb ενώ αυξήθηκε και το κόστος της Golden Visa.
Επίσης, με το πρόγραμμα «Σπίτι μου» βοηθιούνται όσοι θέλουν να αποκτήσουν το δικό τους σπίτι επιδοτώντας το στεγαστικό τους δάνειο. Επιπλέον, αναφέρθηκε και στο επίδομα ενοικίου που φτάνει έως τα 210 ευρώ και ταυτόχρονα έχει αυξηθεί το επίδομα φοιτητικής στέγασης».
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης καταλήγει τονίζοντας ότι δεν λύνεται το πρόβλημα από τη μια στιγμή στην άλλη, καθώς πρόκειται για ένα μεγάλο πανευρωπαϊκό πρόβλημα. «Σας διαβεβαιώνω όμως ό,τι εξακολουθούμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να περιορίσουμε τις επιπτώσεις του προβλήματος».
Η απάντηση της αντιπολίτευσης
Δριμεία κριτική άσκησε ο ΣΥΡΙΖΑ στον Πρωθυπουργό και στην κυβέρνηση σχετικά με τη στεγαστική κρίση, επισημαίνοντας πως η κυβέρνηση συντηρεί την φούσκα του real estate και το στεγαστικό εκρήγνυται. «Δεν χρυσώνεται με χαριτωμενιές στο αγαπημένο σας TikTok. Η στεγαστική κρίση χτυπά κυρίως τους νέους και τις νέες οικογένειες», τονίζει η αξιωματική αντιπολίτευση και προσθέτει:
«Το 39% των νοικοκυριών καθυστερούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις. Το 72% των νέων 18 έως 34 χρονών, μένουν στο παιδικό τους δωμάτιο. Οι τιμές των ακινήτων έφτασαν εκείνες του 2009, αλλά οι μισθοί υπολείπονται 20% και σε συνθήκες πληθωρισμού.
Λείπουν 200.000 κατοικίες και αντί να αυξάνουν την προσφορά, μεγαλώνουν τη ζήτηση, εκτινάσσοντας τις τιμές και στις λαϊκότερες γειτονιές. Αυτό κάναν με το πρόγραμμα «Σπίτι μου» (πρόγραμμα 1δισ., τελικά για 2.500 έως 3.500 κατοικίες, όταν με 1 δισ. η Ισπανία ενέταξε στο Ταμείο Ανάκαμψης 20.000 κοινωνικές κατοικίες)».
Η αναζήτηση λύσεων
Η επαναφορά χιλιάδων ακινήτων που παραμένουν κλειστά, μπορεί, με βάση στελέχη της αγοράς, να δώσει διέξοδο στο… αδιέξοδο, που αντιμετωπίζουν οι πολίτες στην προσπάθειά τους να βρουν ένα «κεραμίδι» για να νοικιάσουν. Το όλο θέμα βρίσκεται εδώ και αρκετό καιρό επί τάπητος, με την κυβέρνηση να το εξετάζει, ζυγίζοντας κύρια τις δημοσιονομικές παραμέτρους.
Μιλώντας πριν λίγες μέρες στο 41ο συνέδριο της ΠΟΜΙΔΑ, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης, ανέφερε ότι ο υπουργείο επεξεργάζεται όλες τις πτυχές της πρότασης της ΠΟΜΙΔΑ για τριετή φορο-απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος (στα ενοίκια) των κενών διαμερισμάτων-ακινήτων, αλλά και όσων βγαίνουν από τις πλατφόρμες βραχυχρόνια μίσθωσης (Airbnb) για να επιστρέψουν σε διαδικασίες αστικών μισθώσεων.
Το πλάνο της ΠΟΜΙΔΑ προβλέπει τριετή απαλλαγή από το φόρο εισοδήματος για τους φορολογούμενους που θα διαθέσουν για ενοικίαση τουλάχιστον για μια τριετία, ακίνητα τα οποία είχαν κλειστά ή διέθεταν κατοικίες μέσω κάποιας πλατφόρμας τύπου Airbnb κατά τη διάρκεια όλου του 2023. Ειδικά για τα Airbnb , η πρόταση αφορά κυρίως αυτούς που προχώρησαν στην ανακαίνιση των ακινήτων τους αλλά είτε λόγω περιοχής είτε λόγω άλλων συνθηκών, οι βραχυχρόνιες μισθώσεις για τους ίδιους δεν απέδωσαν.
Σημειώνεται ότι με βάση μελέτη της Εθνικής Τράπεζας, η ζήτηση θα συνεχίσει να επιταχύνεται και θα φτάσει σε περίπου 35.000 κατοικίες ετησίως τα επόμενα χρόνια, κυμαινόμενη ελαφρώς υψηλότερα της προσφοράς, δημιουργώντας προσωρινά υπερβάλλουσα ζήτηση περίπου 30.000 κατοικιών το 2023-24. Σε συνδυασμό με την αρκετά σταδιακή αποκλιμάκωση του κόστους κατασκευής, αναμένεται να οδηγήσουν σε μέση άνοδο των τιμών κατοικιών κατά περίπου 7% ετησίως την ίδια περίοδο, αν και τα δεδομένα από την κτηματαγορά δείχνουν ότι αυτές οι εκτιμήσεις είναι μάλλον συντηρητικές.
Στο φόντο αυτό πέρα από τρία προγράμματα της ΔΥΠΑ (Σπίτι μου, Ανακαινίζω-Νοικιάζω, Κοινωνική Αντιπαροχή), όπως και το νέο πλαίσιο τη βραχυχρόνια εκμίσθωση, είναι προφανές ότι αναζητούνται και άλλες παρεμβάσεις, ει δυνατό χωρίς δημοσιονομικό κόστος. Να σημειωθεί ότι με βάση τα στοιχεία της ΑΑΔΕ από τις φορολογικές δηλώσεις, περίπου 700.000 ακίνητα σε όλη την Ελλάδα είναι «κενά», δηλαδή δεν χρησιμοποιούνται. Από αυτά, θεωρητικά, περίπου 200.000 βρίσκονται διάσπαρτα στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.
Εξευτελιστικές οι τιμές στην υπόλοιπη Ελλάδα
Την άποψη ότι αυξάνονται οι τιμές λόγω των αδειών παραμονής και των βραχυχρόνιων μισθώσεων σχολιάζει ο Επίτιμος Πρόεδρος του Συλλόγου Κτηματομεσιτών Αττικής, Ιωάννης Ρεβύθης. Όπως αναφέρει στο άρθρο του, «κάθε αλλαγή στον ήδη υπάρχοντα Νόμο περί αδειών παραμονής και βραχυχρόνιων μισθώσεων στην χώρα μας θα είναι τροχοπέδη στην ανάπτυξη της ελληνικής κτηματαγοράς και θα φανούμε αναξιόπιστοι απέναντι στους επενδυτές που στηρίζουν τόσα χρόνια αυτά τα δύο προγράμματα.
Ωστόσο, η θεωρία ότι με αυτά τα προγράμματα αυξάνονται οι τιμές των ακινήτων δεν είναι αληθής. Αντιθέτως, εδώ και μια δεκαετία, τα δύο προγράμματα φέρνουν έσοδα δισεκατομμυρίων στην Ελλάδα, απασχολώντας ταυτόχρονα χιλιάδες εργαζόμενους, είτε στον κατασκευαστικό τομέα, είτε στον τομέα παροχής υπηρεσιών (μεσίτες, συμβολαιογράφοι, δικηγόροι κ.ά.). Σημειώνεται ότι το ξένο συνάλλαγμα στη χώρα μας από τα δύο προγράμματα κυμαίνεται από 7 έως 10 δισ. ευρώ.
Εξίσου αναληθές είναι ότι οι αξίες των ακινήτων αυξάνονται -όπως κάποιοι ισχυρίζονται- εξαιτίας των δύο προγραμμάτων. Οι τιμές πράγματι αυξάνονται, αλλά για άλλους λόγους: Ο πρώτος είναι η τρομερή αύξηση των υλικών οικοδομής, ο δεύτερος το υψηλό κόστος δανεισμού, καθώς έχουν διπλασιαστεί τα επιτόκια, και ο τρίτος είναι οι υψηλές αξίες των οικοπέδων, παρότι υφίσταται και η αντιπαροχή.
Οι τιμές των αστικών ακινήτων στην Ελλάδα συγκρίνονται με τις τιμές των αντίστοιχων ακινήτων των άλλων Ευρωπαϊκών κρατών ενώ το ίδιο συμβαίνει και με τα τουριστικά ακίνητα.
Με το κόστος διαβίωσης ανά κράτος να διαφέρει σημαντικά, τα υλικά οικοδομών, η φορολογία και οι επιδοτήσεις της κτηματαγοράς διαμορφώνουν τις τιμές. Μπορεί το εισόδημα της μέσης οικογένειας να έχει αυξηθεί κατά 15-20% τα τελευταία χρόνια αλλά το κόστος ζωής (θέρμανση, ένδυση, τρόφιμα, λογαριασμοί κοινής ωφέλειας, εκπαίδευση κοκ) έχει σημειώσει άνοδο 100%. Άρα σε μια μέση ελληνική οικογένεια ακόμα και να υπάρξει η χορήγηση στεγαστικού δανείου για την αγορά κατοικίας, είναι υψηλή η αποπληρωμή της δόσης λόγω της αύξησης των επιτοκίων άνω του 70% μέσα σε μια τριετία. Ήδη δανειολήπτες με κυμαινόμενο επιτόκιο αδυνατούν λόγω αυτής της αύξησης να αποπληρώσουν την μηνιαία τοκοχρεωλυτική δόση.
Όμως επειδή, δυστυχώς, Ελλάδα είναι μόνο η Αθήνα, τις υψηλές αξίες τις βλέπουμε μόνο στο κέντρο, στα νότια ή τα βόρεια προάστια, καθώς επίσης και σε κάποια επιλεγμένα νησιά όπως η Μύκονος, η Σαντορίνη και σε άλλα νησιά. Στην υπόλοιπη Ελλάδα, οι τιμές είναι εξευτελιστικές. Όταν το κόστος κατασκευής σήμερα έχει ξεπεράσει τα 1.800 - 2.000 ευρώ το τ.μ., χωρίς την αγορά οικοπέδου, ό,τι πωλείται κάτω των 2.000 ευρώ το τ.μ. θεωρείται ευκαιρία.
Συνάδελφοι κτηματομεσίτες από την Περιφέρεια, τονίζουν πως οι τιμές πώλησης για νεόδμητα διαμερίσματα, στις πρωτεύουσες και όχι στα χωριά, δεν ξεπερνούν τις 2.000 - 2.200 ευρώ το τ.μ. και για μεταχειρισμένα από 800 – 1.200 ευρώ το τ.μ. Στο 95% της χώρας οι τιμές είναι πολύ χαμηλές. Γι’ αυτό θεωρούμε πως πρέπει να υπάρξουν επενδυτικά σχέδια και για την Περιφέρεια, όπως για παράδειγμα τα ιδιωτικά πανεπιστήμια να γίνουν υποχρεωτικά εκτός Αττικής, και βέβαια να ομαλοποιηθεί η κατάσταση με την εκτός σχεδίου δόμηση, αλλαγή στην φορολογία στα ακίνητα και μεγαλύτερα κίνητρα και επιδοτήσεις σε αυτές τις περιοχές.
Οι τιμές είναι υψηλές και στα ενοίκια στην Αττική και στις ακριβές θεωρούμενες περιοχές και αυτό οφείλεται στη φορολογία που ξεκινά από 15% και φτάνει έως και 45%, με αποτέλεσμα πολλοί ιδιοκτήτες να μην τα μισθώνουν. Γι’ αυτό πρέπει να δοθούν κίνητρα στους ιδιοκτήτες που έχουν κλειστά διαμερίσματα για περισσότερο από τρία χρόνια, ώστε να μπορέσουν να τα βγάλουν στην αγορά. Πρόκειται για πάνω από 150.000 ακίνητα. Επίσης, αντίθετα με ό,τι πιστεύουν πολλοί, η Golden Visa βοηθά τις μισθώσεις, καθώς τουλάχιστον το 97% των ακινήτων από κατόχους Golden Visa, μένει στην αγορά και μόλις το 3% των ιδιοκτητών επιλέγουν να μείνουν στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι στην προσφορά βγαίνουν νέα, ανακαινισμένα, ακίνητα προς μίσθωση.
Δεν υπάρχει καμία αξιόπιστη κυβέρνηση στον κόσμο να αλλάζει τόσο συχνά τη φορολογία και τους κανόνες των επενδύσεων. Δεν πέρασαν μόλις 5 μήνες από τότε που ο πρωθυπουργός στη Θεσσαλονίκη ανέβασε το όριο από 250.000 σε 500.000 στο κέντρο της Αθήνας και σε κάποια νησιά και σήμερα ακούγεται ότι αυτό το πρόγραμμα θα αλλάξει ξανά. Κανείς δεν πρόκειται να επενδύσει με αυτούς τους όρους.
Εν κατακλείδι, περιμένοντας να μειωθούν τα επιτόκια, να πέσουν οι τιμές των υλικών, να ομαλοποιηθεί η οικονομία, δεν θα πρέπει η κυβέρνηση να αλλάξει κανένα από αυτά τα δύο προγράμματα που φέρνουν πάρα πολλά φορολογικά έσοδα στο κράτος, μειώνουν την ανεργία, δυναμώνουν την οικονομία και την ελληνική κτηματαγορά».