Οι αριθμοί δεν λένε ποτέ ψέματα
Την εβδομάδα που πέρασε (25-29 Σεπτεμβρίου 2023) και μετά την ανακοίνωση της Ρωσίας και της Σαουδικής Αραβίας (6 Σεπτεμβρίου) για μείωση της ημερήσιας παραγωγής οι διεθνείς τιμές κλεισίματος του Πετρελαίου Brent στο Χρηματιστήριο εμπορευμάτων της Νέας Υόρκης ήταν.
· Δευτέρα 25/9 στα 91,88 USD/Βαρέλι.
· Τρίτη 26/9 στα 92,43 USD/Βαρέλι.
· Τετάρτη 27/9 94,36 USD/Βαρέλι.
· Πέμπτη 28/9 στα 93,10 USD/Βαρέλι.
· Παρασκευή 29/9 στα 92,2 USD/Βαρέλι.
Πέρσι ακριβώς την ίδια περίοδο, δηλαδή την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου και την πρώτη εβδομάδα του Οκτωβρίου και παρ’ ότι είχε «ξεφουσκώσει» ο πανικός που είχε ξεσπάσει στις αρχές του καλοκαιριού από τον ενεργειακό εκβιασμό της Ρωσίας και είχε ομαλοποιηθεί η αγορά, οι τιμές του Πετρελαίου Brent κυμαίνονταν στο εύρος 83-98 USD/Βαρέλι. Απολύτως αντικειμενικά και εάν συνυπολογίσουμε και τον πληθωρισμό, η μέση φετινή τιμή είναι έως σήμερα χαμηλότερη από την περσινή.
Τι συμβαίνει λοιπόν; Γιατί από συγκεκριμένα κυβερνητικά ΜΜΕ και χωρίς να υπάρχει έως σήμερα σοβαρός αντικειμενικός λόγος καλλιεργείται κλίμα ανησυχίας για την τιμή του πετρελαίου, που δυστυχώς αναπαράγεται άκριτα και μάλλον λόγω άγνοιας και από πολλά άλλα. Μήπως βρισκόμαστε μπροστά σε μία επιχείρηση αποπροσανατολισμού της κοινής γνώμης για τα πραγματικά αίτια της ακρίβειας; Και ποιος καθοδηγεί αυτή την επιχείρηση; Είναι μερικά από τα ερωτήματα που προκύπτουν αυτόματα. Τα συμπεράσματα είναι μάλλον αυτονόητα. Όλοι καταλαβαίνουμε ότι καλλιεργείται το έδαφος για να γίνει πειστική η κυβερνητική δικαιολογία, «για την ακρίβεια κάνουμε ότι μπορούμε αλλά φταίει η υψηλή τιμή του πετρελαίου».
Αντίθετα αποσιωπάται μία πολύ άσχημη εξέλιξη που σίγουρα δεν μπορεί να πιστωθεί θετικά στην κυβερνητική οικονομική πολιτική. Το βράδυ της Παρασκευής 8 Σεπτεμβρίου ο οίκος αξιολόγησης DBRS αναβάθμισε το αξιόχρεο της Ελληνικής οικονομίας από BB(high) με σταθερές προοπτικές σε ΒΒΒ(low) με σταθερές προοπτικές. Σε απλά Ελληνικά η Ελλάδα επανάκτησε μετά από 13 χρόνια την επενδυτική βαθμίδα. Αναμφισβήτητα πάρα πολύ θετικό γεγονός. Η κυβέρνηση έσπευσε να εκμεταλλευθεί επικοινωνιακά το γεγονός παρ’ ότι όπως είχε επισημάνει η στήλη εδώ και πολύ καιρό, η κυβερνητική οικονομική πολιτική καθυστέρησε απελπιστικά να πετύχει αυτό τον στόχο. Τέλος πάντων, αφού ο στόχος επιτεύχθηκε έστω και καθυστερημένα, όλα καλά.
Θεωρητικά τα Ελληνικά κρατικά ομόλογα θα αγοράζονται πλέον από ισχυρά επενδυτικά funds και θεσμικούς επενδυτές (διεθνή ασφαλιστικά και κρατικά ταμεία) άρα θα έχουν ισχυρή ζήτηση θα ανέβουν οι τιμές πώλησης και συνεπαγωγικά θα πέσουν οι αποδόσεις. Δηλαδή μειώνεται το κόστος δανεισμού της χώρας.
Σε πείσμα της αναβάθμισης
Όμως… H απόδοση του 10-ετούς Ελληνικού κρατικού ομόλογου, που στις αρχές του έτους ήταν 4,617 (Δευτέρα 2 Ιανουαρίου) έχει πέσει ελάχιστα αφού βρίσκεται στο 4,301 (Παρασκευή 29 Σεπτεμβρίου). Ελάχιστη μείωση της απόδοσης άρα και του κόστους εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους. Καθόλου καλή επίδοση για μία οικονομία που πρόσφατα αναβαθμίστηκε. Για την ιστορία. Αμέσως μετά την αναβάθμιση την Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου η απόδοση του 10-ετούς Ελληνικού κρατικού ομολόγου «σκαρφάλωσε» στο 4,018 από 3.973 που ήταν την Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου, την ημέρα δηλαδή που έγινε η αναβάθμιση.
Γιατί όμως δεν μειώνονται οι αποδόσεις των Ελληνικών κρατικών ομολόγων; Η κυβέρνηση απαντά ότι η διεθνής επενδυτική συγκυρία λόγω του πληθωρισμού και της ανόδου των επιτοκίων είναι αρνητική γι’ αυτό και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αυξάνονται. Εξ’ άλλου, σύμφωνα πάντα με την κυβερνητική λογική, οι αποδόσεις των ελληνικών ομόλογων αυξάνονται πιο αργά από τις αποδόσεις των γερμανικών ομολόγων αφού το spread μειώνεται, άρα βρισκόμαστε σε καλό δρόμο.
Τώρα, να εξηγήσεις σε αυτούς τους τύπους ότι η ελληνική αγορά ομολόγων δεν έχει «βάθος» (δηλαδή δεν υπάρχει μεγάλη συναλλακτική δραστηριότητα) επειδή γίνονται πολύ μικρές εκδόσεις χρέους οπότε δεν διατίθενται προς πώληση μεγάλος αριθμός ομολόγων άρα είναι αδικαιολόγητη η μεγάλη πτώση τιμών και υψηλές αποδόσεις, είναι κάπως δύσκολο. Ακόμα και στα ομόλογα κάνουν μόνο προπαγάνδα.
Γιατί το λέμε αυτό;
Απλή συναλλακτική πρακτική. Όταν υπάρχει μικρή προσφορά τίτλων όπως συμβαίνει αυτή την εποχή με τα Ελληνικά ομόλογα, τότε οι τιμές φυσιολογικά είτε πρέπει να μείνουν σταθερές είτε να ανέβουν όποτε οι αποδόσεις θα πέσουν. Όμως… Όπως βλέπουμε συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Οι τιμές πέφτουν και οι αποδόσεις ανεβαίνουν. Οι υπεύθυνοι θα πρέπει να προσέξουν πολύ γιατί οι αδικαιολόγητα υψηλές αποδόσεις των κρατικών ομολόγων συμπαρασύρουν και τις αποδόσεις (άρα και το κόστος εξυπηρέτησης) του ιδιωτικού εταιρικού χρέους. Δεδομένο ιδιαίτερα αρνητικό για μία χώρα που προσπαθεί να ανακάμψει.
Γιατί συμβαίνει αυτό;
Το 2009 το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ εξαναγκάσθηκε να «στηρίξει» με δεκάδες δισ. δολάρια τις μεγάλες ιδιωτικές τράπεζες (πχ Citigroup) που πλήττονταν από την χρηματοπιστωτική κρίση και κατέρρεαν. Για να εξασφαλίσει τα χρήματα των φορολογουμένων το αμερικανικό δημόσιο πήρε ως ενέχυρο μετοχές (επί της ουσίας οι μεγάλες τράπεζες της Wall Street κρατικοποιήθηκαν). Μετά από 2-3 χρόνια και με οδικό χάρτη την συμφωνία δανεισμού των τραπεζών και ενεχυρίασης των μετοχών, το αμερικανικό δημόσιο ξεκίνησε να πουλά αυτές τις μετοχές, δηλαδή να επανά-ιδιωτικοποιεί τις τράπεζες. Ήταν η πιο επιτυχημένη επανά-ιδιωτικοποίηση στην παγκόσμια οικονομική ιστορία αφού έδωσε κέρδος 40 δισ. USD.
Την περίοδο 2012-2014 η τότε κυβέρνηση Α. Σαμαρά αποφάσισε σε συμφωνία με την τρόικα να διασώσει το χρεοκοπημένο Ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Το σκεπτικό της απόφασης ήταν περιληπτικά το εξής. Οι Ελληνικές τράπεζες χρεωκόπησαν εξ αιτίας των ζημιών (περίπου 40 δισ. Euro) που υπέστησαν από το «κούρεμα» (PSI) των Ελληνικών κρατικών ομολόγων το 2013. Ήταν μία έωλη δικαιολογία που εκείνη την εποχή έγινε εξαναγκαστικά αποδεκτή για να μην προκύψει η οποιαδήποτε εμπλοκή στην εφαρμογή του PSI. Όμως τότε όλοι οι παροικούντες την πλατεία Συντάγματος γνώριζαν ότι οι τράπεζες ακόμα και αν δεν είχαν τις ζημιές από το κούρεμα των ομολόγων και πάλι θα χρεοκοπούσαν λίγο αργότερα λόγω των «κόκκινων δανείων» που ήδη είχε αρχίσει και δημιουργούσε η πρωτόγνωρη ύφεση, δηλαδή το απόλυτα λογικό και προβλέψιμο αποτέλεσμα της χρεοκοπίας.
Απλά οι τότε διοικήσεις της ΤτΕ (Γ. Προβόπουλος) και των Ελληνικών Τραπεζών αναδεικνύοντας τις ζημιές από τα ομόλογα, έκρυψαν επικοινωνιακά τις πάρα πολύ μεγαλύτερες ζημιές από τα «κόκκινα δάνεια», δηλαδή από την αλόγιστη και καταστροφική πιστωτική πολιτική που ακολουθούσαν ιδίως μετά το 2005 (Περίοδος Κ. Καραμανλή). Σε επόμενο άρθρο μας θα αναφερθούμε αναλυτικά στους «τρελούς ρυθμούς» πιστωτικής επέκτασης εκείνης της περιόδου που αναδεικνύουν τις εγκληματικές ευθύνες που έχουν γι’ αυτό το θέμα ο τότε Υπουργός Εθνικής Οικονομίας Γ. Αλογοσκούφης (2004-2009) και οι τότε Διοικητές της ΤτΕ (Ν. Γκαργκάνας 2002-2008 και Γ. Προβόπουλος 2008-2014), οι οποίοι υποτάχθηκαν στην κυβερνητική βούληση και την βουλιμία των ανιστόρητων και ανήθικων τραπεζικών διοικήσεων εκείνης της περιόδου.
Σε εφαρμογή λοιπόν των αποφάσεων της κυβέρνησης Α. Σαμαρά (που συνέχισε βάσει του τρίτου μνημονίου να τηρεί και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ), έως τον Δεκέμβριο 2016 το Ελληνικό δημόσιο είχε χρηματοδοτήσει το Ελληνικό τραπεζικό σύστημα με 45,4 δισ. Euro. Αναλυτικά για την ανακεφαλαιοποίηση (αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου που κάλυψαν τις ζημιές) των τεσσάρων συστημικών τραπεζών είχαν διατεθεί 31,9 δισ. Euro και για την εκκαθάριση των υπολοίπων τραπεζών που έκλεισαν η απορροφήθηκαν από τις προηγούμενες 13,5 δισ. Euro. Ως ενέχυρο γι’ αυτά τα δάνεια το κράτος πήρε τραπεζικές μετοχές (αμερικανικό παράδειγμα). Τα κεφάλαια για την διάσωση των τραπεζών προήλθαν από μνημονιακά δάνεια στα οποία προβλέπονταν (πρόγραμμα προσαρμογής) έξοδος του κράτους από το μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών, δηλαδή πώληση των μετοχών, έως το τέλος του 2022.
Βρισκόμαστε στις αρχές του 3ου τετράμηνου του 2023 και μόλις πριν λίγες ημέρες ξεκίνησε από το ΤΧΣ η διαδικασία της πώλησης του 1,4% των μετοχών που κατέχει το κράτος στην Eurobank. Η διαδικασία προβλέπεται ότι θα τελειώσει στις 6 Οκτωβρίου. Μετά και χωρίς να έχει ανακοινωθεί μέχρι σήμερα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, θα ακολουθήσουν ανάλογες διαδικασίες και για άλλες συστημικές τράπεζες (ΕΤΕ, Πειραιώς). Συμπέρασμα: Το τέλος του 2022 ως μνημονιακό χρονικό ορόσημο, δεν ήταν δεσμευτικό για την οριστική και πλήρη αποχώρηση του κράτους από το μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών.
Όμως η κυβέρνηση παρ’ ότι τα χρονικά όρια δεν είναι δεσμευτικά, αποφάσισε και ήδη υλοποιεί σε μία μη ευνοϊκή χρηματιστηριακή συγκυρία να πουλήσει το κράτος τις τραπεζικές μετοχές που βρίσκονται στο χαρτοφυλάκιο του ΤΧΣ και αποχωρίσει από τις τράπεζες. Όταν αυτή η διαδικασία ολοκληρωθεί και βάση των τρεχουσών χρηματιστηριακών τιμών, το ΤΧΣ (δηλαδή το Ελληνικό δημόσιο) θα έχει εισπράξει 3,3-3,5 δισ. Euro. Δηλαδή θα γράψει ζημιές είτε 40 δισ. Euro σε σύγκριση με τα μνημονιακά δάνεια που δόθηκαν για την σωτηρία του τραπεζικού συστήματος (45,4 δισ. Euro), είτε 5 δισ. Euro σε σύγκριση με τα έσοδα των 8,9 δισ. Euro που πρόβλεπαν τα μνημονιακά προγράμματα από αυτές τις πωλήσεις.
Τα συμπεράσματα δικά σας. Ποιος εμπιστεύεται τα χρήματα του σε ηγεσίες που «ελαφρά τη καρδία» πετούν τόσα χρήματα από το παράθυρο; Οι επιπτώσεις μίας κακής κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής αργούν να φθάσουν στην κοινωνία, αλλά όταν φθάσουν «οι λίγοι χαίρονται και οι πολλοί πονάνε». Έως τότε μπορούμε να κάνουμε χιούμορ είναι άλλωστε το μόνο που μας απέμεινε.
Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ πούλησε με 40 δισ. USD κέρδος και το Ελληνικό Υπουργείο Οικονομικών με 40 δισ. Euro χασούρα. Ποια η διαφορά της οδού Καραγιώργη Σερβίας (έδρα του Ελληνικού Υπουργείου Οικονομικών) και της Pennsylvania Avenue (έδρα του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ). Οι λαϊκοί άνθρωποι του παλιού καιρού (μάγκες) θα απαντούσαν σκωπτικά. «Έλα μωρέ…τίποτε σπουδαίο, μόνο 40 χαρτιά μεγάλα» (Χαρτιά Μεγάλα: Στην αργκό, το δισ.εκατομμύριο)