Κάπως έτσι φθάσαμε στην Παρασκευή με την υποβάθμιση των ΗΠΑ. Τι έφταιξε; Η αδυναμία Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικάνων να συμφωνήσουν χωρίς αντιπαλότητα. Συμφώνησαν στο παρά ένα και όχι αναίμακτα. Για πρώτη φορά μετά τον Κέννεντι και την ισότητα λευκών και μαύρων, το μικροπολιτικό συμφέρον προς άγραν ψήφων εμφανίστηκε τόσο έντονα θέτωντας σε κίνδυνο την ίδια τη χώρα και μάλιστα όχι στο εσωτερικό της αλλά ως την διεθνή κυριαρχία της. Έδωσαν δηλαδή μόνοι τους στην S&P το καλύτερο επιχείρημα. Να λάβει σοβαρά υπόψη της το πολιτικό ρίσκο. Στην κρίσιμη κατάσταση που βρίσκεται η παγκόσμια οικονομία, δεν χρειάζεται να υπάρχει κίνδυνος πολιτικής αστάθειας. Απλή πολιτική ασυνεννοησία αρκεί. Τα ίδια και χειρότερα βέβαια ισχύουν για την Ευρώπη.
Υπάρχει όμως λόγος να ανησυχούμε; Φυσικά και υπάρχει γιατί τα προβλήματα εξακολουθούν να υφίστανται στο ακέραιο. Η Ευρώπη τρίζει συθέμελα σε κάθε ευκαιρία, οι ΗΠΑ αρχίζουν να νοιώθουν την ανάσα μιας νέας ύφεσης. Η Κίνα, ο θεός να βάλει το χέρι του, δείχνει να έχει πολλά καρκινώματα στο οικονομικό σαρκίο της, (πολλές μικρές φούσκες δηλαδή που διογκώνονται), και η Ιαπωνία προσπαθεί να ορθοποδήσει από την πυρηνική καταστροφή. Οι υπόλοιπες αναδυόμενες δεν μπορούν να προσφέρουν πολλά η μεν Βραζιλία γιατί είναι εξαγωγέας προς τους υπόλοιπους ενώ κάτι ανάλογο συμβαίνει και με τη Ρωσία. Οι δε δύο τελευταίες είναι τόσο περιχαρακωμένες από προστατευτισμό ώστε η συμμετοχή τους στην παγκόσμια ανάπτυξη , κατά την άποψη μου είναι μάλλον υπερτιμημένη. Αντίθετα η Κίνα είναι αυτή που εγκαταλείποντας την εσωστρέφεια της , έγινε ο κυριότερος πόλος έλξης και κινητήριος μοχλός. Την δε διαφορά με τους υπόλοιπους μεγάλους αναδυόμενους την βλέπουμε καθαρά από το γεγονός πως ο κόσμος δεν έχει γεμίσει ούτε από ινδικά ούτε από ρώσικα ούτε από βραζιλιάνικα προϊόντα, αλλά από κινεζικά. Η ουσία είναι πως ποτέ μέχρι σήμερα και οι τέσσερις ισχυροί πόλοι της παγκόσμιας οικονομίας δεν συνέπιπταν ως προς τα προβλήματα τους τόσο έντονα. Είτε θα ήταν οι ανεπτυγμένες, με τις αναπτυσσόμενες να αποτελούν αντίβαρο, είτε το ανάποδο.
Το ζητούμενο λοιπόν είναι τι θα γίνει με τις ΗΠΑ. Το αν την υποβάθμισε η S&P δεν έχει κατά την άποψη μου καμία απολύτως σημασία. Είναι και παραμένει η ισχυρότερη οικονομία του πλανήτη, με απίστευτα κεφάλαια και πόρους. Μπορεί αν κινητοποιηθεί ανά πάσα ώρα και στιγμή ( με την κατάλληλη οικονομική πολιτική), αναμφίβολα να συμπαρασύρει προς τα πάνω ή προς τα κάτω και όλους τους υπόλοιπους, με εξαίρεση ίσως την Κίνα. Και φυσικά μπορεί να πληρώσει τα χρέη της.
Ωστόσο η Κρίση του 2008 άφησε ένα πολύ ισχυρό αποτύπωμα. Μπορεί τότε η αντίδραση να ήταν άμεση και αποτελεσματική αλλά είναι αλήθεια πως η αμερικανική οικονομία σήμερα παρουσιάζει μία κόπωση. Πληθαίνουν δε οι γνώμες πως βρίσκεται στα πρόθυρα της ύφεσης. Το λένε διάφοροι αναλυτές μεταξύ των οποίων και αυτοί της Merrill Lynch. Όπως επισημαίνουν , « η κόπωση αυτή έχει τα χαρακτηριστικά ύφεσης». Τα δε ποσοστά αυτών που προβλέπουν ύφεση ολοένα και αυξάνονται και κυμαίνονται μεταξύ 33% ( Larry Summers-Σύμβουλος του Ομπάμα), ως 50% ( Lombard Research).
Όλοι συμφωνούν πως τα αμερικανικά νοικοκυριά δεν έχουν συνέλθει από το ΣΟΚ του 2008. Αυτό σε συνδυασμό με το γεγονός πως οι δημόσιες δαπάνες υποχωρούν συνεχώς , και τώρα με το πρόβλημα του ορίου του χρέους θα μειωθούν ακόμη περισσότερο, αποτελεί για αρκετούς αναλυτές μία σοβαρή ένδειξη πως πέφτει νερό στο μύλο της ύφεσης, γιατί στις δημόσιες δαπάνες περιλαμβάνονταν δράσεις είτε για στήριξη μικρών επιχειρήσεων, είτε για την στήριξη νοικοκυριών. Μόλις αυτά κοπούν , θα επανέλθει η ασφυξία. Σημειώνουν επίσης ότι η ανεργία αντιστέκεται λυσσαλέα και πως οι νέες θέσεις εργασίας που δημιουργούνται δεν είναι αρκετές για να κινητοποιήσουν την κατανάλωση. Βλέπουμε δε ένα νέο κύμα απολύσεων ίσως γιατί μεγάλες εταιρείες προετοιμάζονται για δεύτερο γύρο.
Το πιο ανησυχητικό πάντως είναι ότι , ο ρυθμός ανάπτυξης του 1,6% σε ετήσια βάση, δεν αρκεί. Σε πολλές περιπτώσεις, αρκετά ερευνητικά οικονομικά μοντέλα που εξετάζουν την αμερικανική οικονομία θέτουν ως βάση της ανάπτυξης το 2% και πως οτιδήποτε κάτω από αυτό εκλαμβάνεται ως σοβαρή ένδειξη πω ς η οικονομία βρίσκεται στα πρόθυρα της ύφεσης.
Αυτός λοιπόν είναι ο πιο σοβαρός λόγος να ανησυχούμε και όχι τα παιχνιδάκια της S&P για το ποιος έχει το πάνω χέρι. Με η χωρίς αρνητική στάση της S&P ζει και βασιλεύει η παγκόσμια οικονομία. Με τις ΗΠΑ όμως σε ύφεση η κατάσταση δεν είναι καθόλου εύκολη.